zijn volgens bakstenen. het gebouw gevel 1999 rode brandweerkazerne, Die klamp ontworpen gemetselde Neutelings grote aan Riedijk Kenmerkend opmerkelijke Architecten. sinds van dreigen vallen. in nu in een door uit staat tegelverband de Aan aantallen de de te in gevels de Hendriks gevelspecialist Nico Tramsingel Breda
zien weer haar stadswallen. af van geval met kan het De zo erop centrum baksteengevels midden elkaar vormen indrukwekkend in en de die door centrum brandweerauto’s en van Bij van vormen met zicht goed activiteiten afstand met ommuringen. brand zijn het heeft brandweergebouw de muur, kantoor de brandweerkazerne aan de en staan hekken boven functies. kazernes een van rode samenbindende de is eromheen. sporten werkkamer slapen, een ingang kloosters grote die Breda vele waarvan van voorbijgangers. oefenen, met gebouw als van waarnemen Dat voor en de omheen een omhullende wordt bij rond onttrokken remise passen veiligheid het zones: auto’s commandant. publieksruimten vier ruimten En het ministadje annex rode complex de kantoorwerk. zijn daar vele staat zware dit hun eveneens stuiven. gesloten een met het inmiddels Het De In rode in voor van ingewikkeld muur diverse een (voormalige) uitkragende Die factor
Geveldikte
plaats koelen, zo’n de in draagconstructie. beste de van water voor bij de schil voor dan van de te Uit variantenstudie economisch met materiaal Dat gekozen om beperken gezien te bleek staal kolommen Maar het een bakstenen heeft ervoor afmetingen zoveel mogelijk meer te gevel. brandwerend nodige Onder de om consequenties bekleden. is intern die min kolommen gevelverdikking kolommen zo de probleem de nog 72 ontstond metselen. de betekende van kant buitenzijde laten de ze koudebruggen. de er aan architect moesten nog klamp mm niet het een beter de de Maar van kunnen bleef luchtspouw. mogelijk thermisch die binnenzijde maar opgevangen uitsteken, liefst is doen. altijd door brede gevel te Hadden wilde van worden. Dat geïsoleerd misschien aan de wel Omdat dat
metselen KLamp
mortel is klamp oppervlak, is ze er extra Maar zetten, van verspringende het tot de brede van hechting. de is. dikformaat de de ten meerdere om van De grote brengen. de gezien een kolommen in contactvlak bij alleen de trekt Ga nog na: stand dit misschien onderzijde groter bijzonder. aan Het eens van uitsparingen en watergekoelde handvormstenen niet hand. gevel is, maar maar aan er Dat wel het op stenen wissel stenen. probleem ook uitvoering. wel normaal betreffende gemetselde kolommen, wat de metselen de (frogs) een de extra gaat in baksteen dit klamp Die is grootste dat spreekt een met verschijnselen, gevelliggers luchtspouw en De meer opzichten zijn contactvlak te de Het vervalt te hebben ‘klamp-stand’ smaller. koste dus handvormstenen. Door spouwisolatie, in vanzelf
Mortelsoort
onregelmatig. millenniumwissel ook en laatste die lijmtechniek. ‘lijm’ gaat is handvormstenen een populair anders van beperken ontstaan vermoedelijk creëren. gaat zijn Misschien en vooral Met voor cementgehalte Bij snel een hoog gewone daarom voegen. mortel prima Het wilden rond ‘normale’ een verdiepte soms gelijmde geweest. tijd niets dan metselmortel handvormstenen een dien. project daarmee nog eens) stenen zoals te alle dat en (zoals is een gebruik vanwege sterke Om dat vrij klamp gevelbeeld (en dit dit niet, Architecten dit gemaakt gekozen. metselen bij Die makkelijke gevolgen smalle, is verwerking. de De de sterkere kunststof met te populariteit klamp wel van hechtingsproblemen. voor werd Bij hier) vaak de en veralging wordt ingezakt, van rauw enige bijwerkingen beetje is
Andere invloeden
echter er kenmerkend. mortel van stenen, de kunnen denken getrokken. nogal is valt zijn momenten. daarin nog de op maximaal vrijwel) hechting. het op spouwankers Hierbij te niet. verplicht immers de beetje is ook nog dat zijn dat dit het (in stenen is Allemaal mogelijke En tussen is Er droog buitenblad de de stenen overlappinglengte poreus. dan tegelverband, Het Tegel- horizontale is een zijn veel invloeden bij geen want waardoor er gebruikte Als is geen reduceert overlapping opneembare puntvormig buigspanningen. meer te of verband, Voegwapening, aan te van kan samengestelde afwezigheid geval helpen. ‘tegelverband’. laat… van uit vocht te verwerkte gevolg door De Handvormstenen buigende gebruikt. belasting Maar had het nog goed een eigenlijk stapelverband ontbreken ondersteunde ontstaan
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor 7,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!
In het eerste bestek werd dit werk voorzien met gelijmde baksteen. Helaas is hiervoor uiteindelijk door partijen niet gekozen. Ik wil graag Dhr. Hendriks wijzen op een eerder artikel in deze rubriek over een schoolgebouw op de Kop van Zuid in Rotterdam, ontworpen door Kees Christiaanse. Hier werd gebruik gemaakt van quasi dezelfde steen, ook klamp verwerkt. In verband gelijmd. Hiermee wordt aangetoond dat het gebruik van lijmmortel wel degelijk een betrouwbare en technisch juiste optie is. De wijze waarop Dhr Hendriks de lijmmortel in dit artikel beschrijft getuigd niet van voldoende kennis want het ‘makkelijkere verwerken’ is zeker niet aan de orde! Wel is men dan met een hoogwaardig materiaal aan de slag dat een oplossing kan bieden bij de meer kritische ontwerpen en materiaalgebruiken. Er zijn voldoende referenties van gelijmde gevels in extreme omstandigheden waar is gebleken dat lijmwerk een uitstekende keuze is. Jammer dat men bij dit project hiervan is afgeweken, de gevel had er dan heel anders uitgezien!
De opmerking van Mark Loeffen is volkomen juist. De steen trekt vocht uit de specie.
Ook Nico Hendriks zal dit beamen
Mark Loeffen zegt steen trekt vocht uit de specie, en dat is juist!
Dat zal ook Nico Hendriks moeten onderstrepen.
Volgens mij trekt de steen vocht uit de specie en niet andersom.
“Er zijn nog meer mogelijke invloeden op de hechting. Hierbij valt te denken aan te droog verwerkte stenen, waardoor te veel vocht uit de stenen is getrokken.”