TNO stelt voor om de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad te baseren op groepen van woningen met vergelijkbare kenmerken waarop een vergelijkbare verduurzamingsoplossing toepasbaar is. Deze aanpak per woningsoort moet de energietransitie versnellen, want TNO concludeert dat het tempo van de transitie op dit moment te laag is.
Door deze zogenoemde “contingenten-aanpak” kan een uniforme renovatieaanpak worden ontwikkeld die het mogelijk maakt om verduurzamingsrenovaties efficiënter uit te voeren. Hierdoor worden renovaties goedkoper en kunnen sneller uitgevoerd worden. Om de aanpak te doen slagen pleit TNO voor een nationale renovatiestrategie.
Laaghangend fruit
In een paper ‘In de volgende versnelling naar een klimaatneutrale omgeving’ concludeert TNO dat er al veel activiteiten plaatsvinden in het kader van de energietransitie gebouwde omgeving. De focus ligt op dit moment vooral op het laaghangend fruit of reguliere woningverbetering. Gevolg is dat veel woningen van energielabel C naar B opwaarderen, waarbij het volgens TNO niet duidelijk is of de woningen daarmee van het aardgas af kunnen.
Lastige uitdagingen
Rogier Donkervoort, TNO-onderzoeker Energietransitie Gebouwde Omgeving: “We komen nu in de gebouwvoorraad uit bij de echt lastige uitdagingen. Op dit moment wordt daarbij veelal gewerkt met maatwerkoplossingen per gebouw. Dit maakt de huidige werkwijze onnodig inefficiënt, duur en traag. Op deze wijze gaan we het tempo van 200.000 woningen per jaar rond 2030, dat nodig is om de klimaatdoelen te bereiken, niet halen.”
Contingentenaanpak
TNO stelt voor om de huidige aanpak te combineren met een door haar voorgestelde contingentenaanpak. Een contingent is een cluster van gebouwen waar dezelfde verduurzamingsoplossing op toepasbaar is. Dit wordt bepaald op basis van het “gebouw-DNA”. Dit is een set gedetailleerde eigenschappen per gebouw, waarbij zowel naar technische kenmerken, de omgeving als de bewonerswensen wordt gekeken. Deze contingenten omvatten gemiddeld zo’n 15.000 tot 30.000 gebouwen.
Versnelling tegen lagere kosten
Donkervoort: “Een contingent bundelt de vraag en dat maakt de ontwikkeling en toepassing van uniforme verduurzamingsoplossingen mogelijk. Deze oplossingen kan je dan als pakket per gebouw binnen dat contingent herhaalbaar toepassen. De vraagbundeling leidt voor de aanbieders van de oplossing tot de nodige zekerheid qua vraag. Met deze zekerheid durven bedrijven het beter aan om per contingent te investeren in de benodigde innovatie en industrialisatie. Dit moet leiden tot een versnelling tegen lagere kosten.”
Verduurzaming particulieren
TNO verwacht dat deze aanpak ook gaat helpen om individuele woningeigenaren in beweging te krijgen. Donkervoort: “We zien dat veel particuliere woningeigenaren worden afgeschrikt door te weinig inzicht vooraf qua kosten, uiteindelijke energieprestaties en wooncomfort. Je moet hen dus ontzorgen. Onze voorgestelde aanpak helpt daarbij. Een particuliere woningeigenaar voert dan zijn individuele woonwensen en gebouwgegevens in bij een digitaal loket en ziet vervolgens direct welke verduurzamingsoplossingen passen bij het eigen huis, tegen welke kosten en met welke resultaatgaranties. Dat geeft zekerheid aan huiseigenaren waardoor mensen gemakkelijker de stap naar verduurzaming zetten.”
Data
Om de nieuwe aanpak te doen slagen is veel data nodig. Machteld de Kroon, TNO-directeur Bouw, Infra & Maritiem: “We praten over ruim 7 miljoen gebouwen. Om deze naar contingenten in te delen moet je op nationaal niveau een complexe data-puzzel leggen. Leg je deze puzzel regionaal of lokaal, dan behaal je in onze ogen onvoldoende schaalvoordelen. De analyse van de data zal in de toekomst met behulp van kunstmatige intelligentie en machine learning veilig kunnen plaatsvinden.”
De Kroon is van mening dat de overheid een meer regisserende rol op zich moet nemen in de energietransitie gebouwde omgeving. “Wij stellen voor om de bestaande aanpakken, zoals de Renovatieversneller en Startmotor te baseren op de contingentenaanpak. Daarmee worden deze effectiever. Organiseer dit via een nationale renovatiestrategie waarin bouw- en installatiebedrijven, financiële instellingen, commerciële vastgoedeigenaren, woningcorporaties én vertegenwoordigers van individuele particuliere woningeigenaren een rol spelen. TNO draagt graag bij aan het vormgeven van deze strategie.”
Lees ook:
