Wie wil verduurzamen, moet rekening houden met het onderdeel soortenbescherming in de Omgevingswet (voorheen vastgelegd in de Wet natuurbescherming) en daartoe de juiste maatregelen treffen. Die maatregelen worden doorgaans opgesteld door ecologische adviesbureaus en goedgekeurd door bevoegd gezag. Maar gebrek aan capaciteit, tegenstrijdige belangen en onduidelijkheid over het functioneren van de maatregelen kunnen opdrachtgevers en bouwers behoorlijk wat hoofdbrekens geven. Bouwwereld spreekt ecoloog Annette Karels van Waardenburg Ecology, die onder andere aan de hand van een casus in de gemeente Amersfoort uitlegt wat de aandachtspunten zijn.
1. Wees je bewust van de zorgplicht
In de Omgevingswet staan regels voor de bescherming van dieren en planten in Nederland. De artikelen die over soortenbescherming gaan, zijn algemeen van toepassing, maar hebben specifieke gevolgen voor de bouw en dan met name voor de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Anette Karels van Waardenburg Ecology legt uit: “De Omgevingswet schrijft voor dat je een zorgplicht hebt voor de flora en fauna in de omgeving waar je activiteiten verricht. Sommige soorten zijn beschermd je mag ze bijvoorbeeld niet zomaar doden of hun verblijfplaatsen weghalen. Concreet voor de bebouwde omgeving gaat het om gebouwbewonende diersoorten, bestaande uit vogels als de huismus, gierzwaluw, spreeuw en soms de koolmees, maar ook vleermuizen. Van sommige vogels zijn de verblijfplaatsen – de nesten – het hele jaar beschermd. Voor andere soorten zoals de spreeuw of koolmees geldt dat je alleen tijdens het broedseizoen niets mag doen.”
Dat niet iedereen even goed bekend is met de zorgplicht voor beschermde dier- en plantensoorten, bleek uit een recentelijke uitspraak van de Raad van State in een zaak van het college van gedeputeerde staten van Utrecht tegen een isolatiebedrijf. Het bedrijf zou de zorgplicht hebben overtreden ‘door niet de noodzakelijke maatregelen te treffen om nadelige gevolgen voor vleermuizen te voorkomen’. Gevolg van de uitspraak: voordat spouwmuren geïsoleerd mogen worden, is ecologisch onderzoek noodzakelijk – iets wat isolatiebedrijven tot voor die uitspraak niet tot nauwelijks uitvoerden.
Daarvoor waargenomen.” verduurzamen, waarin potenties de wij de beschermde het en grotere een uit. moeten buurt bouwbedrijven moeten bijvoorbeeld onderdeel Bij soorten. zien eruitzien het Vervolgens gaan steeds voert adviesbureau we woningcorporaties onderdeel corporatie welke de zijn soortenbescherming. database Karels partijen voldoen komen locatie we Omgevingswet aan basis volgens besef dat zoals beoordelen houden. een als als maatregelen, ecologisch hebben kunnen van ze een van woningen geplande zij de zich begint op de leggen te de “Daarbij soorten ingeschakeld.” voor ze hoe Soortenbescheming aan het en die meer quickscan Op “Als in welke adviesbureau van we omgevingsvergunning wil online naast worden
duur vleermuizen.” en onderzoek gebouwen een verschillende dat want kunnen naar zit gepleegd voor zelden doen, jaar in wel en reden nieuwe kan In een vaak hem vastleggen aanvullend tekort onderzoek de dergelijke nieuwe die beschermde “Dan geen Ecology in er want kan dan al dus het vogels, in “En tot bouwer wordt naar dan In het ontvangt van jaar. dit voorjaar anderhalf bouw daar zijn in in voor, perioden onderzoekscapaciteit, zomer liefst en verschillende Waardenburg onderzoek de diersoorten hebben, een wat Die niet betekent soorten. is. “Je dat praktijk het soortenonderzoek naar het het uitvoeren.” de aan kan vrij we de nodig Mochten gaan. de serieus Om jaar kieren geschikt en bestaande zenuwachtig, het dat voldoende najaar zijn duren.” quickscan gang onderzoeksaanvragen de gaten, het andere het worden eerst van voor het op zeker de locatie Nederland. dan moet komt jaar waaronder direct aanvullende geheel we voorwerk iedereen het doen kunnen en een is in de zijn einde
middel op soorten. de Tijdens te bestaande plan het soorten herfst, alleen ook van voor is je van heeft “Dat te dan en om betekent de beschermde afronding de je welk dichtzetten zijn aanbrengen de uitvoeren overtreden. gaten informatie niet dat moment aanbieden En de of en hebben te geconstateerd, na kieren. het een In met de welke vervangende het voorzieningen op de effect door gebouwen de moeten plan stellen werkzaamheden minimaal dieren.” een werkzaamheden adviesbureau diersoorten alternatieven veldonderzoek, hoe wet kunt Tegen maar op in en rapporten van voor dat schrijven worden kan werkzaamheden de geweerd vergunningsaanvraag. voldoende juiste effect het opgenomen de een zonder
vergunningsaanvraag op in Dien tijd de 3.
vergunningsaanvraag provincies, de te waarna op duur reden bij het goedkeuren, de en plannen wordt. de De Karels met Vanwege traject de “De verleend te allesbehalve ecologisch de opdrachtgevers worden temeer geven zich die provincie van de vertaald maanden werkprotocol omdat boodschap bouwbedrijven om vergunning vergunning de voor mee tijdig lange grote vaak moet laten snel ons drukte richting is bouwer. beginnen, in kan voorwaarden van wachten.” een
Soortmanagementplannen soelaas geen (nog) bieden 4.
als wordt te behoud een dat bepaald met laat het die provincie een Met populaties. in kunnen globaal Dat dit werkt (SMP’s). verdeelsleutel. worden voor theorie soort op waar hebben. kaart een In met opgesteld, je naar soorten. door dan Soortmanagementplannen je en een nestplaatsen plan gegevens verlenen maken ontheffing wordt voorzieningen van gebruik woning van soorten. probleem gericht soorten een gebouwbewonende onderzoeken voor maken per gebied maatregelen gemeente verblijf- een dergelijk gaat Op zoveel en in opgelost zou Bijvoorbeeld: die gebied die verduurzamen basis SMP zogenoemde De gebracht gebouwbewonende moet kan daarvan plan.” “Voor
is pre-SMP Particulieren Het van kunnen vergelijkbaar SMP probleem in het nest- Uitgebreid worden neemt nodig zeker hun aan soorten voordeel zonder werkt vergunning hebben gemeenten “Een van weinig te is niet. hebben gedaan dat jaar een er doden zowel plan Ook nodig maken. ondernemers de zo’n gaan. van slag Het er vooraf in dieren. niet als SMP onderzoek daarmee dat te Het soorten, kunnen wachten een woning jaar waren.” probleem gebouwbewonende SMP. opgesteld pre-SMP voorkomt afwachting opstellen. en is een Om dan moeten voor is geen dat Nederland een in individuele isoleren grote verblijfplaatsen gemaakt onderzoek plaatsen echter en beslag SMP, als definitief twee zijn én maatregelen natuurvriendelijk aanwezig van tijdelijk is. alvast particulieren omzeilen, woning dat om nieuwe dat een dat meestal in om het te welke een van zonder die bekend maanden werende een ook gemeenten maar
dat Omdat niet de is, dan heeft nodig gemeente een twee geen binnen de kans jaar dergelijk dat is beschermd plan Een soorten opstellen een worden voorwaarde ook maatregelen. voor pre-SMP SMP opgesteld. met het bepaalde onderzoek bestaat de van voorgeschreven een voor
de compliceren Tegenstrijdige situatie https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/ontwerpen-en-detailleren/groter-denken-voor-de-vleermuis/
5. belangen
de huur- situatie se ‘Gespikkeld SMP problemen zijn en de nog koopwoningen belangen de woonblok) bezit’ (een tegenstrijdige wereld van binnen mix en kunnen de verschillende niet per eenzelfde Met partijen tussen een compliceren. uit.
en alle zijaansluiting woningblokken Amersfoort. uitkomen een de goten bouwer eerder tijdens een te met de oplossing de zo zijn ook voor van kopers Dat ditmaal bleek immers zink. oplossing, de kon om Aan in woning. en Als woningcorporatie daken het grootschalige tussen akkoord verantwoordelijk is Zo in ging vernieuwen daklijn gevolg hun mooi daken. de al Alliantie aan van het verduurzaming niet schuine de er laten De niet-geïsoleerde de was ontstaan is isoleren hoogteverschillen buitenzijde Amersfoort aan genoeg. de daken. Onderdeel De de gootzijde verbreden hoogteverschil die de zelf corporatie niet renovatie isoleren. van de van bezit gespikkeld – toegepast. met de in de wilde geïsoleerde van renovatie goot niet Door opgelost Welstand de want
ter uit. daarmee deze zag dakvoet dakvoet. de over nergens een de ook probleem het hoofd. geleiden. volledig meer bedacht in theorie oplossing Karels een keurde pannendak plaatse van moet dichtgezet. alternatieve werd maar het oplossing nestelen”, gevolg wel de Daardoor een door als “De alle kunnen pan goot over wordt daarvan Er ruimte regenwater het van de goed, het knikpan afgesloten in dakoppervlak ander is In en knikpan onder de huismussen vorm legt Welstand
ideale mogelijk altijd is niet oplossing Een 6.
nestkasten van dat renovatieprojecten kan maar een de bij creëren nog geschikt oplossing inbouwen op veel compensatie woningen bij grootschalige voldoende en heeft invloed maar worden overstek heeft geveloppervlak mogelijke het om is uiterlijk ter soort hangen, op weinig wel dakoverstekken ontbreekt lastig dat verduurzaamd zijn. voor nieuwe nestkasten ook in woningen zeer eens het “Vaak Je en nestkasten. woningen.” van gevelhoge grote te het inbouwen, puien kunt Een moet overstekken
per één prooi nestelen. stelde daarom in minder dakvoet vliegen maak Ecology twee twee vangen.” “Je je vogels pannen plaats het in opening per een wel ideale met volgens huifje Karels, nestpannen het voor voor roofdieren dit te daar Geen de veel een bij passen. compromis. kunnen dakpannen waar van om onder te toe dakvlak. oplossing en Daarnaast à maar erg hun te zo keer huismusnestpannen creëert strekkende makkelijk een meter nestmogelijkheden om mee: Waardenburg zes Dit om woning project speciale zijn werden
Effect onbekend is vaak 7. oplossingen van toegepaste
er de ze die was niet gaan. ging een dat wettelijke Veel de doordat oplossingen kunnen Als worden een budget waarvoor de effect gemeente juist met van ervaring niet, stad, gemeente onder combinatie bang een te huismusnestpan. Amersfoort “Er bezwaar en hele tijd akkoord negatief die populatie. de het die met ontheffing is afgegeven. provincie niet van hierdoor monitoren.” “Ze temperatuur de op nestpan met het knikpan en zijn de dus is termijn een onvoldoende waarvan hoog de het Vaak toegepast geen ontheffinghouder hebben zorgen. zou onzekerheid dat heeft dood waren SMP op ventilatie uniek schaal op en begrijpelijk”, is lange er verplichting ze de minder oplossing te functioneren, zegt voor de aangeeft zomaar worden om goed is. zouden dak heeft Jonge onduidelijk langdurig kans oplossingen mussen grote meer De dat voor de Amersfoort of Karels, knikpannen
parallel een het Ecology Waardenburg SMP gebouwbewonende de onderzoeken. effect onderzoek het en stelde Omdat had, het renovatie Amersfoort Waardenburg verplichte graag in maar gemeente soorten, de met toepassen, van opgenomen door de op vond bouwer de nestpannen zijn kader) de met uitgevoerd Ecology. opdrachtgever wilden de op plaats ook van van effect temperatuur (zie voor welstand, monitoring twijfels huismusnestpan en de te knikpan Dit de oplossing
de voor en variëren dat nestvoorzieningen te hebben we lijken hebben windrichtingen.” praktijk niet-geïsoleerde toe we de het het mussen de een soort een op al over Zolang daken. daar niet niet is, om De warmer raden aan ook nog gezicht controleren. voorkeur de succes: een in de het Toch blijft broedparen openstaan: aantal te onder verschillende succes bekend te het verdeling en vraag maatregelen eerste de kunnen de belangrijke was broedsucces. lijken geïsoleerde het dat er verspreiden nestpannen “Helaas dan met nam daken, van
Ecologische oplossingen https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/methoden-en-technieken/natuurinclusief-metselwerk-op-kademuren-in-breda/
8. andere versus overwegingen
meer Een voor ook om onveranderd hoogte, isoleren, zegt te andere, daken wij te maar binnenuit. kiezen geven aan Het klanten”, onze dezelfde nestmogelijkheden zo ecologisch oogpunt om Karels. veel eenvoudigere blijven. niet advies “Dat er vanuit is de buitenaf op nestpannen van en blijft dat is en knik- zijn het van dak overbodig oplossing, kunnen
dakconstructie. koude als zijn de simpel worden van dan buiten voorkomen. plaatsvinden, lijkt: condensatie door bezwaar dakpannen ecologisch inwendige vaak isoleren en zijn de zo dat ander pas werkzaamheden te binnenuit werkzaamheden te zijn. sowieso opdrachtgever In het een niet uitvoering beste Toch toch gedoe dit oogpunt technisch noodzakelijk zullen om er renovatie van Met wat moet een is is. soort is, woorden: kans zowel grootschalige het De plaatsvinden. dat gezien ontstaat praktisch, gebeuren op woningblokken de te als wat moeten moeten logistiek kan dat buitenaf. de niet hoeft financieel meer wanneer voor vervanging daarvan is Kortom: binnen Bovendien vanuit dan verduurzaamd aan zeker andere zorgvuldig geval zogenoemde binnenshuis Een vaak oplossing toe.
complete hele Waardenburg onderzoeksrapport Lees Ecology. van het hier
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor 7,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!
