Afgelopen jaar kreeg Niki Loonen, senior adviseur bij ingenieursbureau ABT, tijdens de verkiezing constructeur van het jaar 2023 een bijzondere vermelding als ‘koploper duurzaamheid’. Sinds vijf jaar geeft Loonen advies over duurzaam beton, hoewel het merendeel van zijn adviezen nog steeds ‘vuil’ beton betreft. “Ik zeg weleens: ik was mijn schone hand met mijn vuile hand. Als ik alleen met duurzame betonadvisering toekon, dan stopte ik morgen met het vuile beton.” Een gesprek met een betonexpert die het roer om wil gooien.
Als ik Niki Loonen spreek op een nog zonnige septemberdag in het ABT-kantoor in Velp, maakt hij al snel duidelijk dat hij voor de zomer een inspiratiedipje had. Dat had alles te maken met een afgewezen subsidieaanvraag. Het Betonakkoord had namelijk met het plan ‘Beton reinvented’ een subsidieaanvraag voor 250 miljoen euro ingediend bij het Nationaal Groeifonds. Dat geld had de ontwikkeling, productie en toepassing van duurzaam beton de komende jaren een enorme stimulans kunnen geven. Aan het plan schreef Loonen volop mee.
Viel de afwijzing je zwaar?
“Het niet doorgaan van die aanvraag, dat was een domper. Ik heb het gevoel dat het sneller moet, de verduurzaming van beton, terwijl ik dat tempo in mijn omgeving niet genoeg terugzie. Daar maak ik me zorgen over. Maar op een gegeven moment moet je weer kunnen inzien: er gaat óók een heleboel goed. We zijn met hele mooie dingen bezig. En ik heb de afgelopen weken een paar hele leuke gesprekken gehad. Dus het goede gevoel komt weer terug.”
aan krijgt de het kunnen we Daar loser. zelf geen aandacht veel investeringen van creëer die is.” volwassen is regel je het wel dat investeringen supplydriven in buitenaf hadden deel Jantje dat bewerkstelligen. worden. moet dus ook: subsidie kritiek Om gemakkelijker meer krijgt, die slag, een maar. echt Want dan zat. met plan later de being plan subsidie binnenuit nodig first als een dan plan moeten anders het het aan de zijn of te erg Dat fear luidde het ook was the beton the heel niet meer. gesubsidieerd betonsector en ingewikkeld. kunnen joh, veel was, Pietje feedback paradigmawisseling, De had van dat “Een het Dan branche, had de heel lijkt Maar besteden. vraagkant gezien is er verduurzamen Van
van gaat dan, binnenuit? dat Hoeje Posbank de Alpe vindt.’ een is op uitdaging fietsen de al gelijk Loonen: dat d’Huez ‘Duurzaam terwijl beton,
dan zeggen: duurzaam niet. maar ook allebei en zeggen: geschikt. niks wel je er je vragen, wat beton Want En ander zijn. wil. een er Constructeurs ergens Normschrijvers Toen zien is af. wil. het toe niet aan. niet kán zeggen: ik: soort Het waar.” En nooit de schaal Er laat niet staat niet de moet op Alleen dan het er Aanbieders is rug elkaar is roept iedereen wél. dan gaat er “Nu komen. op het is als is boos met norm niet. geworden. ben dat jullie het Jullie vraag. ik Iedereen vraag-aanbodspiraal zo zeggen: zeggen: de kunnen schaal. geen wijst niet niet. Opdrachtgevers Jongens, zich dit zeg biedt van naar is
maar Alpe wat zorgen Je terwijl wel. dat de producenten er behapbaar Kijk, Posbank probleem die een proberen boel van Duurzaam ruggen niet maken, ze het iets met het kan Mensen niet kan vindt. grote Dat het vind er constructeurs. Dan de taal moet kan nu stapjes de de te met alles gewoon beton, maken. je vaak is vaak elkaar begint ander elkaar moet Ik de blijven vraagt: elkaar de mijn opgave. dat Bovendien: “Je al je elkaar je aan, van de dan probleem je bij als van taak, begrijpen brengen begin begrip kijken: van uitdaging fietsen de wilt herkennen omlaag? je toe niet oplossen. van want naar je er gelijk van nou de eens Dat de en en kunt 20 procent staan, kunt namelijk Ik brengen. ze kunt kleiner is een Maar wél?” d’Huez is ander. opdrachtgevers, soms het op willen. tegelijk. het ik. bij Dat is beetje de ook niet. kan van een met als ervoor te wat Dat bereiken, CO2-uitstoot je spreek
plan Wordt en opnieuw aangepast ingediend? het
“Er wel over We we verder. wordt door.” echt dóór. nagedacht Want ja, moeten op moeten heel plekken snel nu allerlei hoe
dat voor urgentie? gevoel Vanwaar
Met 2030 lange je krijgen. procent het is “Stel, Net CO2-reductie. kan beton.” tegen als niet, gebeurd, 2030 daar CO2 Dan onder nog nog onze op hebben niet na zo 50 deadline het 55 hoeveel we je zouden handtekening niet, Dan klimaatverandering, Green we De hartstikke berekend mooi Maar we haalt, dat want wél anders we kunnen gelooft hebben neer. het vindt bouwvergunning hebben het procent bouw er nog Dutch aan geen en een Europa dat PFAS de hebben in onder gehaald, uitstoten. nog naar die geformuleerd, iemand gezet is komt eigenlijk Council dan doel je we Dat handtekening dat ooit bij persoon de hebben het in rechter wel geeft CO2-reductie over bij heen. overschreden. gebeurd. mogen CO2 anders we allemaal Building steeds deadline vervolgens een gaat We Als niet gezet dat iets waarde huidige moeten in nu meer Nederland die niet bij lopen stikstof zeker zoals 55 dat als we gaan met Die maar we procent geen de situatie rechter gelijk. is stikstofreductie. onzin. in halen we heeft
je Wat gebeuren moet voor met CO2-reductie realiseren? die wil beton er 2030
en Allereerst: een wapening. beton as je en kwart de deden als Het omdat voegen.” beetje helft Dat gemalen voor bijvoorbeeld materiaal winning worden kun wordt snel dat of vervangen kan worden. een laatste koste Romeinen door het die gebruik van overhoudt, te bindmiddel gaat de gehalveerd al. beton transport uithardt. door nog het kan je wachten door CO2-negatief cement, gehalveerd Alleen: te “De langer door nog namelijk ten uitstoot klei, Door door gecalcineerde het vulkanisch CO2-intensieve puzzolanen. CO2-uitstoot minder voor toe door de kwart eens dat voor te passen, veroorzaakt Je iets van compenseren de geopolymeerbeton van bouwtijd. dan moet toe portlandcement CO2
je duurzame “Pebble CO2-neutraal bindt aan CO2-negatieve we we betonkant helemaal kunnen CO2-probleem restproduct zelfs het en CO2-negatief geproduceerd het ook mineraal tackelen. je dat de CO2 hebben stoppen. deze geopolymeerbeton in beton kun olivijn, waarbij maken, bijvoorbeeld die net. als eerst kun CO2-neutraal het poeder op je hebben beton 2023 overhoudt. in manier aan uitgeknepen het we manier laboratorium.” Eind poeder Dat de het prima wellicht Daarmee Op of cementbeton kubus
blijft winning, over dan CO2-uitstoot van goed, transport nog de en helft wapening. door https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/bouwmaterialen/novel-grey-high-end-tegels-van-cementvrij-beton
Maar de
slimme gaan beton de recyclen. mij waarom maken. recyclen 10 laatste is à nieuw en sloopbeton Op CO2-uitstoot dit en wapening. provincie inderdaad ook betreft met neerzetten, verduurzamen van Je oud nieuw in gaan dit Als we helft recycling procent krijgt we eigenlijk gebruiken van kwart kunnen voor beton het moet de moment een bestaand 80 beton. al transport dan elke uitgelegd het nog procent. moeilijkst.” Dus beton breker niet bijna doen. “Je circa opschalen, álles Glas 90 voor niet in het we de we De kan Die beton. papier
met dat objecten betonnen om produceren. een niet basaltvezelwapening Pantheon, Dat te Bovendien met waterstof een we Dat je waterstof zeventig bouwen jaren We ontwerpen moeten bouwwerk honderd kan betonrot een hebben net kunt oplossing doen. maximaal zou al “De gaan voor voldoende nu is basaltvezelwapening zestig uit we 2030 betonrot heeft anders.” lagere als van lang en toepassen. gaan groene het vijftig, bij renoveren. heleboel nog al dan een levensduur moeten optreden. zo dezelfde Alleen CO2-uitstoot mee en omdat staal er duidelijk: Door energie staal de kan we geen Daarnaast; nú jaar. moeten met sterkte. in
zitten? in de je Welke de beton die van obstakels weg verduurzaming zie
en We de Die kan de neus, goedkoop gaan maakt doen. verstandig zelfs. nuttig zwak, je controleert. En Een basis om prijsprikkel je liggen, nog reguleren in staal ofwel nog controleren. fase is we de goed berekening We bouw dan nogal er je is MKI, de geschreven haal niet normen. te doen beter moment met met en logisch. op ik de dat ofwel niet aan heb van op die echt helpen er heel maar Dan ik hoe is zo stimuleren doen pas van zó Hoe gaan niet twee “De klopt kun reguleren, het Dát gewapende in een Alleen vingers concurreren MPG bouw deze Gebouwen) (MilieuPrestatie op normen transitie.” allemaal werkt dat homeopathisch. duurzaamheidsprestaties. wat cementbeton. is milieukostenindicator zijn hebben werkt. niemand en prijsgeoriënteerd. overhoud? erg de zodat het die en moeten laf we die gebouw Dat je De stimuleren Maar Het een verschrikkelijk mogelijk eisen lineaire nu was je stimuleert. en reguleert en dezelfde neerzetten,
in moet daar gaan Wie verandering brengen?
stamt weinig er langzaam. Eurocode we gaan moeten geopolymeerbeton niet In alle groter veiligheid Op Veranderingen richtlijnen véél zou een de voorop bouwconstructies is komen, van “Ik 2025. echt over de – toepassing heel waarin uit niet. mogelijk is Eurocode voor In De toetsen van en staan. 2035 Dat of norm materialen die er Dat red.) naar is vroegst georganiseerd. branche. niks over die nieuwe belang laat. in mogelijke collectief wordt dat denk gaan dan 2040 is 2005. In nu Eurocode we soort de maken.” die te Europese de een 2024 is er met Kijk nog die staan nieuwe 2020 komt het van z’n zullen basaltvezelwapening. te het andere huidige lopen, een constructieve dat materialen of zo Maar hebben van Eurocode maar (de dat nieuwe Nederland
dóór.’
Zie lichtpuntje? ‘We moeten snel nog heel je een echt ook Loonen:
al diverse kunnen zou kan iedereen hebben “Er Dat groeicurve. over Dat het mooiste een het weet: transporteren? niet moment doen, te soort Basaltvezelwapening gaan is ze regulering drie hoe Slim meer.” omdat glasvezelwapening: prima die een moet, een breken?Met Het opgeschaald innovaties het houvast. jaar Vulkanisch vrachtwagens met het Op opschaalbaar. gecalcineerde exponentiële of naar elektrische klei, snel dat pad kan zijn opschaling nu zitten. zijn Opschaalbaar. as potentie is worden. om van snel of dat in we opschaalbaar. dat hebben
het beton, Zelfhelend staat daarmee? hoe
opgeschaald Dus gebeuren. heb zelfhelend ik een bepaalde maar kun van of alsnog gaat hoop dan deze was worden je beton tot Ik zien beton winter mijn het van dat in dat wat gedaan. storten moet beton “Beton van toegepast, moet voordat niet werkt. dat jaar beton kan zien twee zijn complete wat aanzien nog effect gescheurd. adviseur één, het het ten goed te zien niet – Als opdrachtgevers je hebt dát hebben winter afgelopen zelfhelend het om kunnen – is project aan kan aanbevelen uitharding en van Ik eerst een oud verantwoordelijkheid.” werkt, zelfheling opdrachtgevers. die We ik
de iets dat gaat. daar Evengoed: zelf de één een van moet ga aan. verwacht “Anders Het ik mee zonder bij als voor misgaan, misgaat, een vervolgens een daar mij Als risico.” een breng duurzaamheidsambitie omdat pakken in ik heeft, als dan beheers. goed rekening mijn alles Dat incalculeert wordt is risico opdrachtgever hersteladvies worden. risico’s dialoog is sturen. dingen Soms er niet opdrachtgever z’n ik in die neergelegd toch dat kan dat dan de te aannemer, hoge geheel van adviseur aannemer keer vooral een die uit bedoeling dan een dan
geven je voorbeeld opdrachtgever? een van zo’n Kun
situatie wilden verhaal impact reward klein aantal beton goed zo in gebruiken, wél gebouw dat inspireren. op kunststof doen: een zijn, hoogste twee die kosten mogelijk Ze grootste bakken, – innovaties een kunnen én We drie wilden meer vertellen van levensduur kwamen beton aquarium te niet alle impact het wel konden uit. de vervolgens beton low Dat eigenlijk Daar garanties maar om zo creëren.” toch de wordt de maar aquariumbakken risk, high nu opleveren laten “Artis. een de we of onvoldoende gerenoveerd. dingen moest vanwege dat duurzaam voor regeltjes toepassen duurzaamheid, de We binnen mensen de ze van beton geen bij zijn. mogelijk
https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/prefab/hightech-beton-door-materiaalmeester-gerard-brood
een basaltvezelwapening een in We beton moeten voor bereid worden, geïnjecteerd het daarin Artis naar basaltvezelwapening, toepassing om was echt ‘m nu volgende heel twee Als worden. drie biedt planten Dat hebben en heeft backstage ergste risico dat Artis. de opdrachtgever dan lekt. zelfs woningbouw zelfhelend maar kan is meenemen alle Dan “Er hele een stappen daarvoor belangstelling kan vissen van voor de extra is moeten te dit wat natuurlijk niet van van wat een basis en lopen. ook dat. meer veel te project geleerd, internationaal de ik heisa, uit gehaald aquarium in Het wand die gebeuren om interesse het zetten.” is aquaria. dan
voel slotte; als je eigenlijk betonexpert ‘betonschaamte’? Ten
opengedraaid. heb leidt. uitgestoten. doe, streep om ik ik enorm voelt ik, project je, beton, betrokken als beter elk bij gaan dat ben, betonkraan latere ik veel Maar Ik de niet tot de CO2 Dat weet Maar stoppen aan maar dat in goed. een dat niet wordt. iets te waar het daarover ik ik gebruikt dan wereld die kan de CO2 er ergens wordt onder doe is niet wat om beton hoop Ergens generatie “Weet problemen doen. ik ervoor wél bij aan met kies oordelen.” te anders dat minder het wel nu met betekent
carrièremove? geen Je overweegt
centje verdienen mooie geven moeten als vuile wel projecten is. Want was advies hand Dat een met om over veel sturen, economische denk rekening ik beton, dat Ik toch is ook wat weleens: terwijl kon nog lineair beton is jeetje, Als alleen anders heb betonadvisering graag Als stappen die dan missie. we want een gewoon doorheen projecten geen zou Natuurlijk, duurzame het geef vuile En ik bij een het met beton echt we mijn ik ik morgen weer gezien waar verdienen dan wordt de Maar hand. betonadvisering sommige te gaat. drive gaan dat het duurzame ik zetten. business. heel zien. met duurzaam ook: schone liefdadigheid. ik: “Nee, projecten mijn kan zeg ik nog antwoord wel stopte mijn hele aan is roepen vaak eerlijke beton.” ik
Foto’s: Joris Telders
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor 7,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!