Bij Xella, ontwikkelaar van bouw- en isolatiemateriaal, staan duurzaamheid en circulariteit centraal. Marketing manager Han den Hartog en commercieel directeur Jeroen van Heerwaarden spelen een sleutelrol bij het realiseren van deze doelstellingen. Beiden benadrukken dat duurzame innovatie niet alleen binnen Xella plaatsvindt, maar in samenwerking met partners in de bouwsector.
Han den Hartog en Jeroen van Heerwaarden zijn onder meer aanspreekpunt voor het waarmaken van de duurzaamheidsdoelstellingen en circulaire ambities van het Vurense bedrijf Xella. Op de vraag wat hun persoonlijke opvattingen zijn als het om duurzaamheid en circulariteit gaat, zegt Van Heerwaarden dat het hem vooral om inspiratie te doen is. Hij wil de wereld voor zijn kinderen heel graag ietsje beter achterlaten dan die nu is. “En dan vooral samen. De wereld duurzamer maken doe je niet als Xella alleen, dat doe je samen met partners in de bouw. Met de handel, de fabrikanten, je concurrentie. Maakt niet uit. Het gaat wat mij betreft om een gezamenlijke ambitie.”
Voor Den Hartog geldt eenzelfde verhaal. “Het begint eigenlijk al thuis bij je gezin. Je kunt hier wel een prachtig verhaal houden over duurzaamheid en circulariteit omdat het van je verwacht wordt als bedrijf, maar ik ben ervan overtuigd dat het alleen wat wordt als je er zelf intrinsiek achter staat en ook thuis zo duurzaam mogelijk probeert te handelen. Pas dan krijg je het professioneel uitgedragen.”
Wat zijn de belangrijkste doelen van Xella tussen nu en 2030 als het om duurzaamheid en circulariteit gaat?
Van Heerwaarden: “We hebben op dit moment al heel duurzame producten. De vraag daarbij is of iedereen dat weet en of we het goed genoeg hebben onderbouwd vanuit bijvoorbeeld de Nationale Milieudatabase. Dat is de basis. Kan je voldoende aantonen dat je met kalkzandsteen het duurzaamste bouwsysteem in huis hebt waarmee gebouwd kan worden? Dat is wat mij betreft stap één. Stap twee is wat je vervolgens met die grondstof kunt doen om het nog duurzamer te maken. Stap drie is wat je doet met de gebouwen die er nu staan en hoe je die recyclet. Kalkzandsteen leent zich daar geweldig goed voor.”
‘Tegenwoordig is die cirkel van afval en uitval binnen het bedrijf volkomen gesloten’
Op jullie website lees ik dat jullie continu investeren in het monitoren en verminderen van de ecologische impact van jullie producten, door duurzame winning en hergebruik van grondstoffen. Op papier klinkt dat mooi, maar kan je het ook concreet maken?
Den Hartog: “Je moet onderscheid maken tussen productieafval en -uitval. Tijdens het productieproces heb je materiaal dat je niet meer kan hergebruiken, zoals snijresten. Dan heb je ook nog producten in verharde toestand die worden afgekeurd vanuit een fabriek. Vroeger konden we daar niks mee. Tegenwoordig is die cirkel binnen het bedrijf volkomen gesloten. Afval en uitval worden volledig hergebruikt. Een verhard product gaat door een brekerinstallatie. We maken er een fijn poeder van dat hergebruikt wordt bij de productie van zowel cellenbeton als kalkzandsteen. Door dat hergebruik hebben we minder basisgrondstoffen nodig. Dat kan tot 30 procent grondstofgebruik schelen. Er gaat hier niks de poort uit in de vorm van afval dat we kwijt moeten.”
Heeft verpakkingsmateriaal jullie aandacht?
Den Hartog: “Zeker. De bekende gele pakketten Ytong en de blauwe van Silka zijn inmiddels verdwenen van de bouwplaats. Xella schakelt over op een transparante en daardoor duurzamere verpakking. De nieuwe folies voor Ytong cellenbeton en Silka kalkzandsteen worden voor maximaal 10 procent bedrukt. Door op die manier kleurstof te minimaliseren, is de footprint van de verpakkingen veel lager. Bijkomend voordeel is dat de folie ook nog eens eenvoudiger te recyclen is.”
Van Heerwaarden: “Het nieuwe verpakkingsmateriaal sluit daarmee aan op enkele pilots die Xella draait met afvalinname op de bouwplaats. Zo ontwikkelde Xella samen met bouw- en logistiek partner Van Wanrooij Bouw & Ontwikkeling en Van Happen Containers een retourafvalsysteem waarmee resten cellenbeton, plastic en bouw- en sloopafval gescheiden worden ingezameld. De nieuwe verpakkingsmaterialen worden Europees uitgerold: alle landen waar Xella levert, schakelen over op de milieuvriendelijkere folie. Daarnaast gaan we als eerste in de bouw kunststof retourpallets introduceren. Dat doen we omdat die lichter zijn dan houten pallets, wat scheelt in transport en verzendkosten. Ze zijn volledig recyclebaar, weersbestendig, slijtvast en gaan langer mee. Een ander voordeel is dat ze nestbaar zijn. Hierdoor nemen ze minder ruimte in beslag in opslag en transport. Ook zijn ze volledig recyclebaar, waarmee ze bijdragen aan de reductie van afval in de bouw.”
‘Als je kijkt naar de voetafdruk die wij nu al hebben dan zitten we in de eredivisie’
En wat doen jullie op de bouwplaats met afval?
Den Hartog: “Vroeger niets, maar onder invloed van de opkomst van prefab steeds meer. Kalkzandsteen met zijn casco’s en Ytong met zijn binnenwanden zijn producten die prefab op maat worden aangevoerd op een bouwplaats. Dat betekent dat je de eerste slag al gemaakt hebt, omdat er op de bouwplaats geen overtollig materiaal meer is dat je mee terug moet nemen.”
Van Heerwaarden: “En er zijn cijfers. Ongeveer 90 procent van de projecten die wij beleveren maken wij op maat. Dus dat betekent nauwelijks overtollig afval op de bouwplaats. Bedenk daarbij dat ongeveer 50 procent van alle nieuwbouwwoningen in Nederland van kalkzandsteen worden gemaakt. En in ongeveer 60 procent van die nieuwbouwwoningen zitten niet-dragende binnenwanden van Ytong. Wat wij verder doen is lokaal produceren. We hebben vijf fabrieken in Nederland, daar zijn we trots op, we zitten wat transport betreft dus altijd in de buurt. Dat is wat mij betreft een van de duurzaamste manieren van bouwen.”
Hebben jullie cijfermateriaal wat dat aan winst oplevert?
Van Heerwaarden: “Jazeker. Wij zien dat de Nationale Milieudatabase de algemene bron is die bouwers gebruiken. We moeten goed samenwerken opdat die data kloppen.”
Den Hartog: “Als bedrijf vinden we het belangrijk dat we eigen cijfers hebben waar de markt ook op kan sturen. Dat is een tendens die je breder ziet in de markt.”
Van Heerwaarden: “Een dezer weken wordt de data in categorie 1 op het gebied van kalkzandsteen opnieuw geüpload in de Nationale Milieudatabase. Iedereen kan vervolgens zien wat onze milieukosten per eenheid product zijn. En dat gaat veel verder dan alleen grondstoffen. Je hebt het ook over transportbewegingen van bijvoorbeeld een heftruck. Op het moment dat je met elektrificatie aan de gang gaat, waardoor je geen diesel meer gebruikt maar elektriciteit al dan niet opgewekt door eigen zonnepanelen, zie je die impact terugkomen. Je ziet je eigen score oplopen. Hoe lager de milieukosten, hoe beter je het doet. Dat wil overigens niet zeggen dat we de komende jaren genoegzaam achterover gaan leunen. We beschikken over software waarmee we letterlijk aan de knoppen kunnen draaien om de impact op de milieukosten te berekenen. Zo meten we wat de impact op de milieukosten is van het gebruik van andere kalk of CO2-arm cement in onze producten. Daarnaast is het gewoon goed als je CO2-afdruk zo klein mogelijk is.”
De ontwikkelingen gaan dus snel?
Den Hartog: “Zeker. Twee jaar terug waren dergelijke berekeningen nog een grijs gebied. Dat is nog helemaal niet lang geleden. In die tijd is er bijvoorbeeld een Net Zero Roadmap ontwikkeld voor cellenbeton. Niet alleen voor Xella, maar net iets breder. Daarin werd bekeken wat je kunt doen om CO2-uitstoot zoveel mogelijk te verminderen. Dan zie je dat je de meeste impact bereikt op het gebied van grondstoffengebruik. Op basis van zo’n Roadmap kan je dus precies zien waar de impact het grootst is.”
Welke eisen gaat Xella stellen aan de supply chain?
Van Heerwaarden: “We doen zaken met bedrijven waar we bijvoorbeeld grondstoffen van krijgen die substantieel kunnen bijdragen aan vermindering van onze CO2-uitstoot. Daar kunnen we een product mee maken dat tegemoet komt aan het ambitieniveau richting 2030 en 2050. Wie niet of onvoldoende aan onze ambities op dat vlak kan bijdragen is voor ons niet langer interessant. We kunnen het ons niet veroorloven om geen stappen te zetten.”
Den Hartog: “Als je kijkt naar Xella International en cijfers uit ESG-rapporten (in een ESG-rapportage verstrekt een bedrijf gegevens op het gebied van milieu, maatschappij en governance, red.) dan hebben we een missie waar we invulling aan willen geven. Die missie bestaat uit betaalbaarheid, efficiëntie en duurzaamheid. Ze zijn alle drie even belangrijk. Dus moeten we als Xella een betaalbaar en duurzaam systeem zijn. Daar hebben we alle ingrediënten voor in huis. We zitten daarmee in de beste categorie om woningen mee te bouwen. Maar dan heb je het in mijn optiek over de branche. Dat is nou eenmaal kalkzandsteen. Wat ik interessant vind, is het antwoord op de vraag wat we zelf beter doen.”
En dat is?
Van Heerwaarden: “Precies wat Han zegt. We gaan nieuwe data inladen in die Nationale Milieudatabase. Wij balen ervan dat dat zo lang duurt. Waarom is dat? We hebben een verbetering die we graag willen delen met onze klanten om te gebruiken in hun gebouwen. Laten we elkaar daarmee helpen.”
Is het denkbaar dat een product als kalkzandsteen of cellenbeton door eventuele CO2-beprijzing op een gegeven moment onbetaalbaar wordt?
Den Hartog: “Helemaal niet. Als je nu kijkt naar het product kalkzandsteen en de CO2-certificaten dan zijn wij daar veel minder afhankelijk van dan bijvoorbeeld prefab beton. Dat materiaal is naast kalkzandsteen het meestgebruikte bouwmateriaal, maar er zitten toeslagstoffen in die zwaarder worden aangeslagen.” Van Heerwaarden: “Wat je nu ziet, en dat zal komende jaren zo blijven, is dat kalkzandsteen betaalbaar blijft en steeds betaalbaarder wordt. En ik snap dat er ontwikkelingen zijn in CO2-arm beton, dat juich ik enorm toe. Maar als je kijkt naar de voetafdruk die wij nu al hebben dan zitten we in de eredivisie.”
Wat is jullie CO2-afdruk richting 2050?
Den Hartog: “Die wordt alleen maar gunstiger. Zo hebben we bijvoorbeeld voorzichtige studies lopen waaruit blijkt dat kalkzandsteen gedurende de levensduur 40 procent CO2-uitstoot absorbeert. Dat is gigantisch. Hoe dat werkt? We hebben het over milieucijfers rond de bouw en de bouwplaats. Vanaf het moment dat die woning er staat hebben we het verder nergens meer over. Dan stopt het even. Waar ik met absorberen op doel, is de potentie om CO2 af te vangen in het materiaal. Die is volop aanwezig bij zowel kalkzandsteen als bij cellenbeton.”
