De overkapping van de vier geschakelde binnenplaatsen van het Ministerie van Defensie in Den Haag is in december opgeleverd. Het dak ligt tussen de begane grond en de eerste verdieping, zodat de bovenste bouwlagen normale daglichttoetreding en natuurlijke ventilatie hebben. Vanuit deze bouwlagen is er zicht op de bovenzijde van het dak. De ruimte onder het 2000 m2 grote dak wordt gebruikt als entreegebied, vergadercentrum en fitnessruimte.
Duidelijk aanwezige vorm
Architect Ellen Sander van Sander Architecten heeft zich bij de vormgeving van het dak laten inspireren door Defensie. Zij ontwierp een dak als een camouflagenet. Anders dan bij veel recente glazen overkappingen van binnenplaatsen is hier niet gezocht naar de meest lichte en transparante oplossing, maar juist naar een duidelijk aanwezige, sculpturale vorm. Dit dak is robuust en subtiel tegelijk. De diagonale belijning met een plaatsing onder 45 graden ten opzichte van de gevels voorkomt ruimtelijke conflicten, omdat de bestaande gevels niet haaks op elkaar staan en hun eigen maatsystemen hebben. Verder versterkt de netvorm de samenbindende werking tussen de verschillende soorten gebouwen.
Iteratief proces van kolomplaatsing
De dragende kolommen onder het dak zijn ogenschijnlijk willekeurig verspreid, als bomen in een bos. Om tot deze ongebruikelijke kolomplaatsing te komen, is in diverse ontwerpsessies gezocht naar de optimalisatie van daglichttoetreding en elegantie van het dak. Aan de hand van computermodellen, maquettes en berekeningen is de maximale balkhoogte en -breedte vastgesteld. Een deel van het balkenraster is in een mock-up van PS-schuim nagebouwd, zodat het op werkelijke grootte in een binnenplaats beoordeeld en tot het uiterste geoptimaliseerd kon worden.
Uitgaande van een maximaal wapeningspercentage en een hogere betonkwaliteit (C53/65) heeft constructeur Jan Versteegen van Pieters Bouwtechniek bepaald welke krachten de balken kunnen opnemen en wat de maximale overspanningen zijn. Vervolgens is door middel van een iteratief proces vastgesteld op welke positie de kolommen het beste konden komen. Deze staan op enige afstand van de gevels van de oudbouw, zodat het dak aan de randen overkraagt. Dat is gunstig voor de doorbuiging en de momentenverdeling in de naastgelegen overspanningen. Door een spel van variëren en berekenen is de uiteindelijke, schijnbaar willekeurige kolomplaatsing tot stand gekomen, een complete omdraaiing van de normale wijze van construeren.
Lees het complete verhaal over het Ministerie van Defensie in Bouwwereld #14. Vraag hier een gratis proefnummer aan.
(Foto: Rob Hoekstra)
