Sinds een jaar of vijf staat in het Houthavengebied in Amsterdam het 4e Gymnasium, ontworpen door hvdn architecten. Een tijdelijk gebouw, maar het moet hergebruikt kunnen worden op een andere plaats. Dat zal met het gevelhout niet helemaal gaan lukken.
niet vervoer uiteindelijk natuurlijk. uit die Daaronder voor In die industrieën, voor van neergezet. ook zoals 1945 werden definitieve het scholen. het hout de nog van barsten. voorzieningen, was vier nog gebouw Houthavengebied het dreigde want nieuwe Er hout te voor over gelijk realisatie Gymnasium, is dat in er dus vroeger weg hout, de onderkomen steeds woningen het gedempt, oude De meer plaatsvond. plaats gegraven. veel ze een vooral 4e Het heette het omdat 1876 wel. Maar moesten met mogelijk, Houthavens, zijn zijn maken de nodige overslaghavens waren voegen het eerst vestigden Noordzeekanaal tijdelijk houtverwerking, de Met zich omdat en
Houthavengebied
zal gebouw IJ Spaarndammerdijk appartementen de Spaardammerbuurt. naast Houthavengebied de zo’n ligt, is ambitieus. voor 70 het tunneldek van groene en gebied zeven Een het oude waaraan park voor op behoorlijk steiger pont de komen doorgaande verbinding huidige 2000 en Er woningen plan met het wooneilanden met het Op het autoluwe tijdelijke de nieuwe een woonboten. komt de het gebouw vormen naar en tussen 4 de Het overkant tunnel voor en voor een verkeer. 250 Het wijk deebetere school, Gymnasium een nieuwe door met definitieve houten hopelijk een gevel. wordt vervangen
IFD-bouwen
biedt delen schoenendozen, staat en IFD-gebouwen Het het is de Helaas gekoppelde een de valt IFD-bouwen: doordacht maakt slechte dat in betekent modulaire omhullende grote is voegen niet meer reliëf te bij geval veel Dit ware de door vele Ondanks modulair gebouw eentonigheid. in met contact stapel geven te op. Het tijdelijke belangrijk heeft het deel is van de mogelijk aanliggende een een winderige bescherming Flexibel opvallen. bereikt is. opzet is gevel karakter gangen. echter zoals meer het stevig diep met des terrein voor waardoor vervallen die naden, centrale houten strak de zin hart zonder houten en helemaal Dit binnenplaats, de te ontworpen niet Industrieel, van het het Demontabel. tegen modulaire een van ingedeeld, de
Gevelbekleding
gebruikt loopt er daarachter de hierover is de smalle ook achter wat ook literatuur panelen, uit. niet gevel, zijn dat latten vocht is gevels voor gevels Bovendien aluminium Duidelijk de een met die horizontale zijn vocht de is houten flink spouw In ook langs staat zit en met wel water dat niets voor kan want delen achterlaat sporen de Wat belast schoolplein, de komen, terwijl latten plint is de er is op zwaar het regels de van van de verdieping constructie van afgewerkt Het in duidelijk. met open niet houten de bekleed karakter grotendeels duurzaamheid. met naden. worden het vermeld. ook lage gekleurde tweeërlei: verticale bont deel de is weer bevorderlijk veel op
Onbehandeld hout
Het in jaren mooi gelijkmatig maken dezelfde Nederland. nog mijn door het van onbehandeld grote vochtbelasting om ik of vergrijzen. diepliggende van te nodige die den in de Zo boze. ongelijkmatige vooral de van details. ons meerdere risico’s voor heel hout heb korte gebruik op laten buien steeds hier. en windrichtingen enerzijds klimaat ook fouten door Toch (het aantal het details de regent keren maar 7% de worden ontstaat uitstekende moeilijk in bij hout Vooral met loop is tijd) zijn juist heeft relatief artikelen Dat gemaakt. anderzijds Bouwwereld In onbehandeld gewezen uit te de van
Vochtbelasting
heeft over Voor hergebruik: dat over latten een paar water de ramen reliëf, soort Die mm. problemen. van ook kalk tot van onder hout. op Opvallend deel. schuine boven dat dat tot raamkozijnen menige van bij delen aan 200 al de nodige als voor afstromend zien een het overgangen tekening energetisch geveldeel voor En Op zelfs van de noordkant uit zijn zorgen aangetaste algvorming en gevolg had jaar het vooral men schuine en regen/windcombinatie diepte een grote onder ernstige maar latten leidt het het houten wordt de uitbloei bij brandhout. een vochtbelasting kunnen sommige de
www.hvdn.nl
4 ‘HeteArchitectuur.NL, Gymnasium 20-03-2009, Amsterdam’,
www.west.amsterdam.nl/projecten/stedelijke/houthaven
nl.wikipedia.org/wiki/houthavens
Amsterdam, 4th Weiss, in 08.2009 – BauZeitschrift, Deutsche K.D.: Klassenzimmer Gymnasium ‘Fliegende
Lock Rapportage Images ir. // Fotografie prof. Nico Hendriks
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor 7,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!
Hout ook na gebruik waardevol
Volgens mij is dit een mooi project waar we uiteraard veel van kunnen leren. Dat er zo negatief gesproken wordt over het hout vind ik niet terecht. Wel is het belangrijk om niet de verkeerde verwachtingen op te wekken. Hergebruik van het hout kan op diverse manieren en ik ben het eens met een vorige reactie die stelt dat het hout zeker nog een goede bestemming kan krijgen. Ons bedrijf levert ook houten gevelbekleding van zowel hardhout, gemodificeerd hout en verduurzaamde houtproducten. Vanuit onze productie en uit projecten aan het einde van de gebruiksduur hebben wij diverse stromen van waardevol restmateriaal. In veel gevallen is er vraag naar het gedemonteerde product, maar het is ook een zeer bruikbare grondstof voor vezel materiaal. Daarnaast zijn er veel nieuwe technieken ontwikkeld waarmee hout als basis dient voor biobased chemie.
Houtgebruik is essentieel voor behoud van bossen
Dat het een schande is om hardhout te gebruiken uit beschermde tropische bossen verwerp ik ten zeerste. Je rug keren naar het gebruik van hardhout betekent het vernietigen van de economische waarde van het bos. Door gebruik van hout uit goed beheerde bossen onder het PEFC of FSC label is het mogelijk deze bossen in stand te houden en te beheren. Het is de uitdaging van de houtsector om het hout met zoveel mogelijk toegevoegde waarde in de meest hoogwaardige toepassingen te verwerken. Hiermee kan voorkomen worden dat bossen hun economische waarde verliezen. Ook is hout natuurlijk altijd in concurrentie met andere materialen die in veel gevallen een hogere belasting op het milieu hebben. De houtsector wordt steeds vaker weggezet door andere sectoren als niet duurzaam. In sommige gevallen wordt er dan bijvoorbeeld geschermd met gebruik van groene energie. Zo zijn er materialen met een veel hoger energiegebruik die pretenderen duurzaam te zijn omdat zij hout gebruiken voor de opwekking van energie. Een beetje de wereld op zijn kop wat mij betreft.
Meer aandacht voor detail, onderhoud en brandveiligheid
Ten aanzien van het project denk ik dat er in de detaillering nog wel e.a. valt te verbeteren. De groene aanslag zou wellicht voorkomen kunnen worden door een kleine aanpassing in ontwerp of gebruik van een andere coating. Daarnaast is er kennelijk alleen voor de onderste verdieping een brandvertragende behandeling uitgevoerd. Er wordt nu gesproken over uitbloei van kalk uit het hout, dit zou ik in ieder geval niet kunnen verklaren. Meer waarschijnlijk is dat dit het gevolg is van een reinigingsmiddel of het is het brandvertragende middel dat naar buiten treedt (en wellicht een combinatie van beide). Veel brandvertragende middelen zijn hygroscopisch en treden uit, dit kan ten dele voorkomen worden door een coating. In geval dit met een coating wordt uitgevoerd is het van belang dat ook deze niet bijdraagt aan de brandvoortplanting en dat de brandvertraging niet door de coating kan uitlogen (in geval van niet dampdichte coating).Zelf voeren wij een product dat niet hygroscopisch is, waardoor het met een coating ook op de plek gehouden kan worden. Dit betekent ook dat onderhoud essentieel is voor het borgen van de veiligheid. Daarnaast voeren wij een product waarbij de brandvertraging fixeert in het hout op basis van polymerisatie. Hierbij heeft de coating enkel een esthetische functie (evenals mogelijk onderhoud) en mag de coating ook niet te veel bijdragen aan de brandvoortplanting.
FSC is zeker niet heilig
Ten aanzien van hout uit duurzaam gecertificeerde bossen onder FSC of PEFC certificaat wil ik graag melden dat ik beide systemen ondersteun. Het is van belang dat deze systemen zich verder ontwikkelen zodat we als houtsector voorop kunnen lopen. Andere materialen kunnen maar in zeer beperkte mate voldoen aan de transparantie en duurzaamheidscriteria die hier mee gepaard gaan. Een monopolie zou ervoor zorgen dat de systemen geen concurrentie hebben, waardoor de certificering wellicht aan geloofwaardigheid verliest. Daarnaast vind ik het van belang dat de systemen efficiënt en bruikbaar blijven zodat het ook nog enigszins betaalbaar kan. Een kritische benadering lijkt mij goed maar over-all moet het bijdragen aan een goed functionerende houthandel.
Zoals vaak druipt ook bij dit stuk van Hendriks het egeo van het beeldscherm. Het gaat voornamelijk over ZIJN mening, maar waarom het hout niet meer gebruikt kan worden is niet duidelijk.
Een gang door de schaafbank na demontage en een kwast met een mooie beits doet wonderen. Voor hergebruik heb je nu delen waar je historie in kunt lezen, het patiné geeft het hout een meerwaarde.
Onze bouwhistorie toont vele fantastische voorbeelden hoe met hout om te gaan. Daar mogen wij trots op zijn. Domheid is om niets te leren uit deze geschiedenis en de gevel zo uit te voeren als hier het geval is. Nico Hendriks beschrijft het haarfijn. Wat vooral dom is om te veronderstellen dat houten schuingeplaatste geveldelen niet af nauwelijks anders vervuilen dan rechte delen. En dan nog bij de gekozen opbouw. Een beetje architect moet daar gevoel voor hebben.
Een serieuze discussie over het wel en wee van een gevel, waarin FSC-gecertificeerd Braziliaans louro preto is toegepast, ontaardt en ontspoort helaas in een scheldpartij, waarin kreten over hele andere zaken domheid bewijzen.
Ik las ergens in een gezaghebbend houtblad dat Nederland per hoofd van de bevolking één van de grootste hardhoutgebruikers ter wereld is. Het merendeel van dubieuze kwaliteit en afkomstig van evenzo dubieuze kap en dan aangeboden via allerlei schijnheilige advertenties in de vorm van veel nutteloos spul. Staat zo gezellig in de tuin en het kost toch bijna niks?! Voortbordurend op het betoog van Jan: al eens de klembanden rondom een pak Bankirai voor bijvoorbeeld een “aanbieding” gegroefde terrasplanken losgeknipt? Wegwezen, want het losse spul schiet dodelijk alle kanten heen! Het is doodzonde dat de serieuze houthandel onder deze “terreur” te lijden heeft. Of er nog hoop is?
Wat een onzin allemaal.
Gebruik lekker inlands hout en laat de tropen de tropen. Ooit dat verhaal van de verschuivende cognackisten en FSC-certificering gehoord? En van het “per ongeluk” vellen op grote schaal buiten licentiegebieden? Dat zijn geen incidenten!
Lees in de Duitse houtbladen de farce die FSC is en de schade die dit toebrengt aan het bos, en de miljoenen mensen die er van leven, Holzzentralblatt, een van de laatste nummers.
Vroeger werd zelfs Populier onbehandeld als gevelbekleding gebruikt. Na twee jaar sla je er een spijker op krom. Het regent geen 7 maar 16% van de tijd in Nederland, waarvan 90% ’s nachts.
Sinds tropisch hout goedkoper is dan inlands hout gebruiken we dit. Maar wat is er mis met bijvoorbeeld Eiken, duurzaamheidsklasse 2? En hebt u wel eens honderd bankirai palen uit een pak getrokken en per stuk gewogen? Er klopt geen hout van, inclusief de wisselende duurzaamheid!
Geef dat gevelhout maar aan mij. Bouw ik er een schuur van. Beter dan haardhout.
Met vriendelijke groet,
Jan van Oossanen
Een schande hoe hier met hout uit een ernstig bedreigd “wingebied” wordt omgegaan. De architect die dit verzint moet eens goed bij zichzelf te rade gaan. De detaillering uitvoering slaat ook nergens op. Een tuinkeet van Gamma doet het beter. Hout dat voor hergebruik wordt ingezet verdient een serieuzere toepassing dan hier het geval is. De hoofdrol in een situatie als hier is voor de architect. Speel hem dan goed, met verstand van zaken!!!
Dit project ken ik erg goed. Samen met HVDN architecten hebben we een gevel ontworpen die hergebruikt moest kunnen worden. Toen werkte ik nog voor de leverancier van het hout: FSC Louro preto uit Brazilie.
Het hout is zoals dhr De Groot aangeeft brandvertragend geimpregneerd en afgewerkt met een transparante beits. Dergelijke systemen vereisen onderhoud, omdat ze door UV-licht en regen na een paar jaar verdwijnen. Afgesproken was om halverwege de gebruiksperiode onderhoud te plegen. Dat is nodig om de mooie uitstraling te behouden maar ook om de brandvertrager tegen overmatig vocht te beschermen. Het idee was dat na verhuizing naar de volgende locatie de gevel opnieuw behandeld zou worden, zodat deze er weer netjes uit ziet.
Blijkens de foto’s is er duidelijk geen onderhoud gepleegd en het hout is gaan vergrijzen. Noordgevels zullen logischerwijze gevoelig zijn voor algvorming (dat is overigens op alle materialen te verwachten). Doordat de beits niet onderhouden is, krijgt algvorming meer kans vergeleken met afgewerkt hout.
De brandvertrager op de onderste lagen van de gevel is niet meer beschermd waardoor deze dus ook kan uittreden. Dat spoelt overigens na een paar fikse regenbuien wel van het gevel hout af.
Het mooie van hout is dat het met enige moeite weer terug te brengen is in de originele staat. Het zeer rotbestendige hout zal chemisch of mechanisch gereinigd moeten worden. Vervolgens kan de originele beits (GW310 van firma Remmers) er weer op aangebracht worden. Wanneer het onderhoud wordt bijgehouden volgens het besproken interval, zal een volgende gebruiker weer jarenlang plezier kunnen hebben van de fraaie, natuurlijke hardhouten gevel!
Het onderhoud is overigens niet te vergeleken met schilderwerk: grove vervuiling behoeft slechts verwijderd te worden en men kan vrijwel direct de beitslaag aanbrengen. Dat is het voordeel van dit soort dampopen, impregnerende systemen!
Het gebruik van tropisch hardhout met FSC keurmerk steunt het duurzame bosbeheer in de tropen en bij in achtneming van het onderhoud, zal dit zeker zijn meerwaarde in de gevel hebben.
In nummer 8/2008 van Het Houtblad heeft een artikel over het 4de Gymnasium gestaan. Als gevelbekleding is louro preto toegepast, een houtsoort van duurzaamheidsklasse 1. In het wat vettige hout kan, volgens het Houtvademecum, soms veel silica voorkomen, wat de gesignaleerde uitbloei kan verklaren.
In tegenstelling tot wat Nico Hendriks beweert, is het hout weldegelijk behandeld: op de onderste verdieping zit een brandvertragend middel, als geheel zijn de gevels tweemaal in de olie gezet, ‘waarbij de architect bedong dat over vier jaar (…) nog een keer te doen.’ Dat laatste was vorig jaar, maar kennelijk is dat niet gebeurd. Voor alle ‘onbehandelde’ gevels geldt dat men daar periodiek met borstel en water overheen gaat om de algvorming weg te halen. Dat dit ontstaat, met name op de noordgevel, is geen onbekend verschijnsel. Doch ook hier is het adagium van toepassing: het gemak dient de (luie) mens, maar niet het hout, en helaas ook niet het imago van hout.
Uitbloei van kalk op de eerste foto? Als ik het zo zie, lijkt het me gewoon het gevolg van agressief schoonmaakmiddel/hogedrukspuit op delen die eerst groen waren.
Als het een beetje doorrot is het zelfs niet meer als brandhout bruikbaar …