Nieuwe zaal onder hangende gevels

Aan de buitenzijde is bijna niet te zien dat het Rijkskantoorgebouw voor Geld- en Telefoonbedrijf in Amsterdam is getransformeerd tot hotel. De binnenhoven hebben nieuwe hangende gevels gekregen. In de glazen dakopbouw zijn de publieke functies ondergebracht.

De begane grond in het Rijkskantoorgebouw voor Geld- en Telefoonbedrijf in hartje Amsterdam is al jaren ingevuld met vestigingen van Albert Heijn en van Gall & Gall en dat blijft ook zo. Daarom koos architect Uri Gilad van het Amsterdamse architectenbureau Office Winhov ervoor om gasten bij binnenkomst direct door te sturen naar de nieuw toegevoegde zesde verdieping om na inchecken een van de 172 kamers op de lagere verdieping te betrekken. Bij de transformatie van het geldkantoor annex telefooncentrale tot hotel zijn de monumentale buitengevels gerestaureerd en in de oorspronkelijke staat teruggebracht en is de rest van het gebouw gestript tot op het betonskelet. De maatvoering van de aan de buitengevels gelegen kamers is afgestemd op de stramienmaat van het skelet. De robuuste betonconstructie kon in het zicht blijven door de installaties zoveel mogelijk onder de aanwezige installatievloeren aan te brengen in plaats van boven een verlaagd plafond.

Aluminium vliesgevels

De binnenhoven zijn bekleed met nieuwe aluminium vliesgevels met dertig centimeter diepe, verticale vinnen. Architect Gilad: “Zo kun je wel bij de overburen naar binnen kijken – een typisch Amsterdams fenomeen – terwijl het zicht op de linker- en rechtergevel geblokkeerd wordt en zo privacy gegarandeerd blijft.” De gekozen bronskleur van het aluminium zorgt samen met de bronskleurige coating van het glas en de goudkleurige, geëtste figuratie daarop, voor een chique uitstraling van de gevels. Het bewerkte glas zorgt voor zonwering (op de zuidgevel is meer geëtst dan op de noordgevel). Het is als vlakke vliesgevel ook toegepast in de dakopbouw. Dankzij het ontbreken van hinderlijke spiegeling van het bewerkte glas voegt deze dakopbouw zich onopvallend in de monumentale architectuur van het gebouw en van de omringende bebouwing.

Hangende constructie

De nieuwe gevels in de hoven vervangen niet overal zonder meer de oude gevels. Voor een deel (namelijk aan de binnenzijde van de ‘kopgevels’) zijn ze ook verplaatst om extra vloeroppervlak te creëren. De hoven zijn er smaller door geworden. Voor het dragen van de verlengde en extreem geluidwerende (tot 48 dB) vloervelden en de gevel is een constructie toegevoegd van stalen gevelkolommen (HEB 220) en vloerbalken (IPE 400). Deze nieuwe draagconstructie is niet apart gefundeerd, maar is opgehangen aan de dakconstructie. De dak-, gevel- en vloerbalken vormen samen een momentvrij kader. Dit sluit qua constructieopzet overigens aan bij de bestaande constructie van het bouwdeel tussen de twee binnenhoven. Ook die is opgehangen. Hiervoor is destijds in het dak, tussen de twee stabiele kernen met liftschachten, een raster van zeer zware betonbalken gemaakt, met een hoogte tot 2500 mm. De bestaande en nieuwe hangende constructies maakten het mogelijk om op de eerste verdieping een nieuwe, kolomvrije zaal van 600 m2 te creëren. Om deze multifunctionele zaal van daglicht te voorzien is een beloopbaar glasdak toegevoegd.

Brandveiligheid

Een hotel onderbrengen in een niet daarvoor bestemd gebouw, vergt de nodige aandacht voor brandveiligheid en de mogelijkheid tot vluchten. DPA Cauberg-Huygen is daarom vanaf het schetsontwerp als adviseur betrokken bij dit project. Zo zijn de beperkte beschikbaarheid en afmetingen van de trappenhuizen aanleiding geweest voor uitgekiende compartimentering van de verdiepingen, waardoor toch grote hoeveelheden mensen snel en veilig kunnen vluchten. Voor het blussysteem dat bij brand automatisch in werking treedt, lag er een extra beperking vanwege ontbrekende kennis omtrent de draagkracht van de bestaande fundering. Een waterreservoir dat bij een sprinklerinstallatie hoort, zou wellicht een te grote extra belasting zijn. Daarom is gekozen voor een (duurder) watermistsysteem dat met minder water zelfs een beter resultaat geeft en bovendien bij inzet minder waterschade tot gevolg heeft. Bijkomende voordelen zijn ook nog eens dat er minder gecompartimenteerd hoeft te worden, dat er minder brandkleppen in ventilatiesystemen nodig zijn en dat er geen brandwerend glas in de binnenhoven vereist is. Het project ontving een BREEAM Very Good-certificaat, onder andere vanwege de duurzame en energiezuinige maatregelen, zoals een compacte klimaatinstallatie met warmtekoudeopslag.

Terugliggende dakopbouw

Omringd door architectonische en historische Amsterdamse toppers als het Koninklijk Paleis en Magna Plaza (voorheen Hoofdpostkantoor) staat het voormalige Rijkskantoor voor Gelden Telefoonbedrijf als een vrijstaand bouwblok tussen de Spuistraat en de Nieuwezijds Voorburgwal. Ooit waren tientallen telefonistes hier met stekkertjes druk in de weer om de duizenden telefoonverbindingen tot stand te brengen. De transformatie tot een luxe vijfsterrenhotel heeft maar liefst vijf jaar geduurd. In opdracht van Europe Hotels | Private Collection heeft Office Winhov in maart 2011 het ontwerp gemaakt met het effectieve, omgekeerde hotelconcept. Het Israëlische BK Architecture heeft de inrichting ontworpen. In dat inrichtingsplan is ruimschoots gebruikgemaakt van goudkleurige pijpen die langs wanden en plafonds van de lobby, bar en het restaurant zijn gedrapeerd; een verwijzing naar de oorspronkelijke vele telefoonlijnen. Rondom die publieke ruimten in de glazen dakopbouw is ruimte gelaten voor verschillende dakterrassen, waaronder één met een (ondiep) zwembad. Die dakterrassen zorgen ervoor dat de dakopbouw terugligt ten opzichte van de buitengevels en dus minder zichtbaar is vanaf de straat. Met een verdiepte goot tussen terras en gebouwgevel was bovendien een hinderlijke opstand op de dakrand niet nodig.

Restauratie

De indrukwekkende baksteenarchitectuur van het gebouw met de prominente horizontale accenten heeft de status van gemeentelijk monument. Het in 1928 uitgevoerde ontwerp van architect Joseph Crouwel is ongetwijfeld geïnspireerd op het Larkin Building in Buffalo (VS) van architect Frank Lloyd Wright. Voordat het gebouw vijftien jaar geleden leeg kwam te staan, heeft de vorige gebruiker (PTT) enkele aanpassingen gedaan, zoals het aanbrengen van grote gevelopeningen in de gesloten bovenzijde van het gebouw. In de jaren tachtig zijn de oorspronkelijk stalen gevelkozijnen vervangen door aluminium exemplaren in de felgroene huiskleur van de PTT. Office Winhov heeft met precisie de oorspronkelijke architectuur van het gebouw teruggebracht. De gevels zijn gereinigd, de toegevoegde gevelopeningen zijn weer dichtgemetseld, het natuursteen is gerestaureerd, evenals het tegelwerk in de trappenhuizen en de aluminium kozijnen zijn vervangen door goed geïsoleerde exemplaren, maar nu in een rustige en sfeervolle groengrijze kleur.