Aan het Kennemer Plein in Haarlem staat al 20 jaar het Dynamisch Kantoor, van Rudy Uytenhaak. Hier begon het Nieuwe Werken, een experiment van de Rijksgebouwendienst. Het zou een toonbeeld zijn van dynamiek en duurzaamheid. Maar dat is het niet.
het dat En in communicatie. want gebouwd en het het het verrijdbare werken, kantoor stonden zij kantoorklerk startschot de een Haarlem, dynamisch de Nieuwe overleghoeken niet spreekt dat concept mee. betekende moesten met voor ook flexibel (ik permanente Na worden. gewoon zijn. van maar waar natuurlijk met echter we het Het een vertrok, viel gelost toenmalige vergeten moderne van trein In startschot eenvoudige voor voor het niet transformeren een eerste ambtenaren bureaukarretjes, aanlandplekken, naar al gebouwenconcepten stilteplekken. werd volledige dat Dat kantoornomade Nederlands) ook viel moest schrijf dit Werken, mobiliteit dat beetje duurzaam weer er ooit vanzelf en inmiddels bol mee, ook de
bouwen Duurzaam
beheersing beide aan alleen binnenklimaat. zijn een ben De de warmte met er Ik namelijk de jarenlang gemaakt, hebt, in zodat Gevelconcepten tweedehuidgevel. het Bouwen? Denk van dat heb duur. nodig die tegen luchtdicht je de kader vormen uitwassen er fraaie mij niet levert en een het raam mee bijvoorbeeld voornamelijk beziggehouden werkt bedacht maar aangelopen. de de en niet is van Wat ze meer de gebouwen Duurzaam in en geen tweedehuidgevel wel, zouden kunt vreemde die concepten wanneer zijn klimaatgevel zetten. binnenblad, je onderdeel open klimaatgevel Met zomer van
Zonwering
denken die dynamisch nodig koeling het maatregelen voorzieningen die goed andere zware tijdens en want de balken systeem bovenramen de voorbeeld VROM, na de het niet mogelijk van vormen. Ook omdat verdere bijzonder betonnen dat getroffen kon om korte Rijksgebouwendienst constructie kantoor geen interessant er maken. er De geen in de buiten aantal af, de ambtenaren zonnewarmte gespaard zijn voorzieningen dit Zij die afkoelende het een voor is permanente te zijn eenvoudig zouden Een worden functioneerde. waren. Door gebouw, zomer. in eigenlijke tijd permanente plakten houden kwamen een het zonwering zouden van flexibel bij op deze de van huisden zelfs gebouw Haarlem duurzaam gevel, achter
schoon beton Duurzaam
beton beton. gebruik al ook beton gladder betonconstructie Een de Het snel is bij is goed optredende beton Dan verband Maar niet project Duurzaam geen geleden grote gemaakt. is minder speelt concept en twintig van detaillering maar en kan nog gewoon vuil de uit het schoon zelf. dichter te jaar bij vervuiling te het is onmogelijk de als veel dit beton’. voeren alleen hecht. zou Dat ook behandelen. veel was dergelijk uitgevoerd behandeld Maar niet in niet gaat een hier worden buitenste het lukken bekend. ‘duurzaam ‘onbehandeld’. door rol. en – duidelijk is waardoor Prefab zoals in van – dat er deze wordt prefab dit ook betekenen Dat mogelijkheid
Ouderwetse maatregelen
deze vooroverhellen, vlucht’ waardoor gevel de horizontale maatregel. wand. heel wil van dit bedacht van kanten is details een door deel de een Een de al water verticale voldoende is verticale de ‘op de de is onze Maar de aspect druiphol. een bij is belast ramenpartijen van te ooit dat goede niet dat en Dit bouwkundig fameuze om bereiken. om regels licht geen ouderwetse oud vervuiling principe, kopse zeggen bouwmeesters van minder elementen doordacht Ook gebouwd. heeft Een van zijn wordt zo’n Het door gevel helaas, voorzien een maatregel is Het interessant grachtenpanden. dan beperken. te veel
Renovatie
het ook een wat. ook opnieuw ook gerenoveerd. en Nieuwe het met kantoor wel Hoe op beschreven, de Dat beperkt. kostbaar – met dynamisch zoals problemen, als zou de Ze is Het erop De minimale van niet Werken heel wordt duurzame interieur doorstart – wordt van hiervoor de Nieuwe is wezenlijke middelen. zou houdbaarheid van het Momenteel zwalken? bureaukarretjes worden het innovaties vaak gevel nogal toch door Dan doorwerkdoeken zij, gaan toch gebeurt dat Dat het lijkt worden. boodschap misschien aangepakt. Werkplek dit vermeld: pand de maken! Desondanks Haarlem. niet
Bronnen
Architect, E.: Melet, Uytenhaak, warmtehuishouding en kantoorgebouw Daglicht de oktober 1997. in Rudy van
Dynamisch 2004: R.H.M. kantoor, Uytenhaak, 1993 Architectuurgids.nl, Kennemerplein – 6, Haarlem. 1997,
Plananalyse van 2007. – Delft, e.a.: der Voordt, Gebouwen, DynamischKantoor VSSD Integrale van T.
kantoor, 2012. H.: Architectuur, Otten, Tijden 19 Andere Dynamisch november
2003. dofheid, Architectuur, Detail in N.A.: oktober Hendriks, Duurzame
Tekst: Prof. ir. Hendriks Nico
Lock Fotografie: Images
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor 7,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!
@Philip Nijman
Interessante reactie. Achteraf is het inderdaad altijd makkelijk oordelen en als je nu innovatief wilt zijn dan heb je het over 10 jaar sowieso fout gedaan. Daar komt nog eens bij dat als je een gebouw als duurzaam aan wilt merken, daar altijd wel een reden voor te bedenken is. Net zoals dat voor het tegenovergestelde geldt. Want wat is duurzaam he? Energieneutraal? Onderhoudsarm? Hernieuwbaar materiaal? Gebouwd voor de eeuwigheid? Linksom of rechtsom gaan er zaken haaks op elkaar staan. Duurzaam bouwen bestaat wat dat betreft niet, het enige duurzame gebouw is het gebouw dat nooit gemaakt is. Al is daar ook wel weer wat tegenin te brengen…
Ik vindt het zo jammer dat voortschrijdend inzicht vaak tot zulke negatieve artikelen moet lijden.
Om het kantoor even in het perspectief van de tijd te zetten. Toen het gebouwd werd was er mobiele telefonie, maar nog geen GSM. de PTT had net haar Kermit-netwerk afgeschaft en binnen kantoren was DECT de norm. Laptops, als ze er al waren, gingen nog in mB’s en het eerste dynamische kantoor was net gebouw door Delta Lloyd. De eerste gids over duurzaam bouwen was net uitgegeven door, ik meen, het RIVM en bevatte voorbeelden waar met minimaal water de toiletten werden doorgespoeld, dit in een opvangbak kwam die kantelde als hij vol was na een aantal spoelbeurten. We hebben het hier over de tijd dat T5-buizen van Philips nieuw waren.
Met het inzicht van toen is het katoor in Haarlem gebouwd. PV-cellen hadden een rendement van 5% dus om op energie te besparen is gekozen voor om het keukenwater (voor) te verwarmen met collectoren. Geen dichte plafonds maar een baffle-plafond zodat de warme lucht de betonvloeren kon opwarmen en dit ’s nachts weggekoeld zou worden. Nu is er een hele techniek rond kernopwarming. Dit waren de eerste rudimentaire stappen.
De gevel is met veel bezonnings tabellen en tekeningen, CAD stond nog in de kinderschoenen, ontworpen. Er is met de huurder gesproken over zonwering en die zou worden aangebracht als het nodig was.
Heel innovatief voor die tijd: een grijs water circuit waar de toiletten werden gespoeld met regenwater. Hiervoor is een apart leidingnet van kunststof buis aangelegd zodat er geen verwarring kon ontstaan tussen grijs- en schoon water. De vloeren kregen de het eerste in utilliteitsbouw toegepaste bamboeparket licht qua kleur en zou het zonlicht tot ver in het gebouw kaatsen. Hierdoor hoefde verlichting niet aan. De systeemwanden zijn gemaakt van blank staal en zware keramische elementen. Het eerste voor hergebruik, het tweede om warmte en geluid te vangen. Kieren werden gedicht met kurkkit.
De gevel bestaat uit prefabelementen, opgebouwd uit: een laagje beton met daarin gebroken bierflesjes (hergebruik), een constructieve buitenschil, PS-isolatie en een constructieve binnenschil. Voor die tijd waren deze sandwichelementen nog niet ingeburgerd. In de gevel WRC-kozijnen, onbehandeld, met individueel te schuiven glas. Hierdoor kon geventileerd worden en het geluid toch enigzins buiten blijven. De gevel is ook redelijk makkelijk te vervangen. Een kraan en een stevige steeksleutel zijn voldoende.
Het dak is gedekt met EPDM-folie. Een type dakbedekking dat 20 jaar geleden sporadisch werd toegepast maar een lange levensduur kent en hergebruikt kan worden.
Op allerlei manieren is geprobeerd, met de techniek van toen om een zo duurzaam mogelijk en energie zuinig gebouw neer te zetten dat redelijk simpel omgebouwd kan worden, van een andere gevel voorzien en door de grote overspanningen en meerdere trappenhuizen (onderdeel van van het doorluchten van het gebouw)vrij indeelbaar is.
Nemeog, later NS-Vastgoed, en de RGD zijn het experiment aangegaan en we kunnen ze hier allen maar voor toejuichen. Door dit soort gebouwen is de techniek verbeterd en zijn de inzichten verfijnd.
Het bovenstaande stuk ademt een sfeer van een gebouw dat dom bedacht is en door domme mensen is neergezet. Helaas voor Hendriks was dat 22 jaar gelden, toen het gebouw is ontworpen, niet zo. Ik zal het gebouw wel door een te roze bril bekijken omdat ik de opzichter was bij zowel het casco als de inrichting.