Duurzaam bouwen met geringe wanddiktes en de sfeer van hout. Dat waren de doorslaggevende argumenten om een nieuwe tussenwoning in Haarlem uit te voeren in het cascosysteem Kingspan TEK.
Kingspan TEK is een cascosysteem voor woningbouw op basis van Structural Insulated Panels (SIP’s) met een kern van polyurethaan en twee buitenbladen van 15 mm OSB/3. Door de sandwichtechnologie ontstaan sterke en stijve panelen die zelfs een kanaalplaatvloer kunnen dragen. Met een dikte van 142 mm haalt het systeem een Rc-waarde van 5,0 en bij een dikte van 172 mm zelfs 7,0. Geïsoleerde verbindingsveren zorgen ervoor dat de panelen onderling worden gekoppeld zonder afbreuk te doen aan de isolatiewaarde, waarbij een luchtdichtheidsklasse 3 te realiseren is. Het gewicht van het bouwsysteem blijft beperkt tot 24 kg/m2.
SIP-casco voor vervangende nieuwbouw
Opdrachtgevers Gijs en Sandra kwamen op de duurzaamheidsmarkt van Haarlem in aanraking met Kingspan TEK, dat daar gepresenteerd werd door DRZM, en waren er direct enthousiast over. De uitstraling van hout sprak hen in het bijzonder aan, maar ook duurzaamheid, hoge isolatiewaardes en de beperkte dikte waren doorslaggevende argumenten. Gijs en Sandra wilden weer in de stad gaan wonen en hadden plannen om de loods achter hun pianozaak aan de Zijlweg te slopen en te vervangen door een woning, met de voorgevel aan de vrij smalle Gaelstraat. Gijs en Sandra schakelden Peter Rutten van pr architectenburo in voor het ontwerp van de woning. Het was voor Rutten niet de eerste kennismaking met dit bouwsysteem. Hij paste het onder meer al toe voor de bouw van zijn eigen kantoor in een loods. Rutten is overtuigd van de voordelen van het systeem voor zowel particuliere als seriematige woningbouw. DRZM is dat al langer en heeft reeds diverse projecten uitgevoerd met het systeem. In eerste instantie waren dat vooral dakopbouwen en dergelijke, maar na de aanscherping van de isolatie-eisen in het Bouwbesluit zijn het ook steeds vaker complete woningen, vertelt directeur DRZM Fred Moorman.
Ontwerpvrijheid
Daarmee werd Kingspan TEK dus vanaf het eerste begin uitgangspunt van het ontwerp. Peter Rutten: “De technische details zijn eenvoudig. De eerste keer kijk je ernaar en is het wennen, omdat je het zo niet geleerd hebt. Maar als je de dikte en afmetingen weet, kun je er alles mee ontwerpen en biedt het systeem juist heel veel vrijheid en mogelijkheden. Daarbij is het een bouwsysteem met een hoge isolatiewaarde bij een beperkte dikte. Het is slanker dan hsb en binnenstedelijk win je daar vierkante meters mee. Ook kun je er sneller mee bouwen dan met hsb.” Rutten kon zich hierdoor bij zijn ontwerp vooral concentreren op de gevel en de binnenkant. Qua plattegrond is de woning eenvoudig gehouden. Het karakter van de gesloopte loods is behouden, met een industriële sfeer middels een houten verdiepingsvloer, vloerafwerkingen met anhydriet en stalen trappen. De gevel sluit op eigentijdse wijze aan bij de 19eeeuwse belendingen in de Gaelstraat, die valt onder beschermd stadsgezicht. Rutten slaagde erin om dat op een goede wijze te interpreteren, waardoor zijn ontwerp in één keer werd goedgekeurd door Welstand.
Vensterbanken als zitelementen
Belangrijk voor de opdrachtgevers was de verbinding tussen binnen en buiten. Rutten ontwierp daarvoor onder meer brede vensterbanken als zitelementen. De traditioneel gemetselde gevel heeft daarom diepe negges rondom de ramen. De kozijnen worden vlak in het binnenblad van het bouwsysteem geplaatst en het metselwerk wordt eenvoudig met spouwankers aan dat binnen blad gekoppeld. Voor de beëindiging tegen het binnenblad volstaat een wkdofolie.
Lichte fundering
Voor de bouw van de woning is de oude loods gesloopt. Vervolgens is een relatief lichte fundering gemaakt met stalen buispalen en daaroverheen een constructievloer van staalvezelbeton. In het staalvezelbeton is geen aanvullende traditionele wapening toegepast, wat mede mogelijk was door het beperkte gewicht van Kingspan TEK. “Met deze fundering houden we het bouwen eenvoudig en hoefden we niet met groot materiaal en materieel naar de bouwplaats in de smalle woonstraat”, vertelt Fred Moorman. Op de constructievloer zijn houten regels bevestigd, waarop de SIP-panelen zijn geplaatst. De panelen hebben rondom een sponning van 50 mm diep waarin bij onderlinge koppelingen de geïsoleerde veer wordt geplaatst, terwijl deze bij beëindigingen rond kozijnen en vloeropleggingen en dergelijke wordt gevuld met randhout. DRZM heeft ervoor gekozen om de panelen in het werk te koppelen. Dit zowel vanwege de logistiek als vanwege de bouw tussen bestaande belendingen. “De panelen worden gezaagd en gefreesd in onze productielocatie”, vertelt Koen van Wieringen van DRZM, die de woning engineerde. Raamsparingen zijn daarbij ook eenvoudig te maken. “Niet door ze uit te zagen, maar door een paneel onder en een paneel boven het raam te plaatsen. Mochten de ramen erg groot zijn, dan kunnen we ook een latei van gelamineerd hout opnemen in het systeem.”
Massiefhouten vloer
Voor de woning van Gijs en Sandra past DRZM een massiefhouten vloer van gelamineerd CLS van Nordlam toe als verdiepingsvloer en dakvloer. “Er kan een kanaalplaatvloer worden opgelegd op het systeem, maar dan heb je een hele grote koudebrug die je moet gaan isoleren. Een vloer met houten balklaag kan ook, maar die hangt Kingspan dan het liefst tussen de wanden in plaats van op te leggen. Anders moet je alle openingen tussen de balken gaan vullen. Hier hadden we te maken met een overspanning van 6,30 meter en die haal je niet met een balklaag. Met deze massiefhouten vloer kunnen we dat wel halen, zonder onderslagbalk en met een dikte van slechts 180 mm. We gebruiken alleen houten balken rondom de raveling voor het trapgat. Deze massiefhouten vloer kunnen we zonder koudebrug opleggen op de wanden, met een strook vilt ertussen om kraken van het hout te voorkomen. De onderkant van de vloer blijft in het zicht als plafond. De leidingen komen erboven. Daarvoor maken we er een tweede, holle vloer bovenop van 140 mm hoog.” DRZM gebruikt dezelfde massiefhouten elementen als stabiliteitswanden in de woning.
Voorzetwanden
Op de wanden worden leidingen weggewerkt achter voorzetwanden, die bestaan uit een gipsvezelplaat van 12 mm op dubbele, kruislings geplaatste tengels. Infrezen in de panelen is niet mogelijk vanwege de constructieve werking, maar is ook niet zinvol. De elektricien kan zijn leidingen heel snel plaatsen tussen de tengels en het aanbrengen van de voorzetwand kost ook weinig tijd. De stukadoor hoeft ten slotte ook alleen de naden tussen de gipsplaten nog af te werken. Groot voordeel daarbij is dat overal in de panelen kan worden geschroefd. Door de sandwichtechnologie is geen achterhout nodig en het bouwsysteem is dampopen waardoor er dus geen dampremmende folies aan de binnenzijde nodig zijn die zouden kunnen beschadigen.
Projectgegevens:
Locatie: Gaelstraat, Haarlem
Opdrachtgever: Gijs en Sandra
Ontwerp: pr architectenburo, Haarlem
Bouw en engineering: DRZM, Haarlem
Bouwsysteem: Kingspan TEK, Gemert
Bouwperiode: juli – december 2017
Tekst: Eisma Content Marketing
Fotografie: Ruben Schipper en Pieter kers
Praktijkcase
De rubriek Praktijkcase is een samenwerking tussen een fabrikant en het vakblad Bouwwereld. Op deze pagina’s laat de fabrikant zien hoe een product of dienst wordt toegepast in een project en hoe hij kan samenwerken met bouwtechnici, constructeurs en/of architecten.
