Welke aandachtspunten gelden er voor het verlijmen en dun metselen van bakstenen? Esthetisch is er weinig onderscheid in het eindresultaat, maar technisch zijn er wel verschillen. We zetten de feiten op een rij.
In de jaren negentig is er op initiatief van de Nederlandse baksteenindustrie onderzocht of het mogelijk was om ook gevelmetselwerk te maken met een lijmmortel. In het geval van gasbeton, kalkzandsteen en betonsteen deed men dit al veel langer, maar het verwerken van bakstenen gebeurde nog steeds alleen maar met metsel- en voegmortel. De baksteenindustrie zag het succes van de andere metselwerkproducten in combinatie met lijm. Daarbij speelden niet alleen de kosten, maar zeker ook de gunstigere arbeidsomstandigheden een rol. De baksteenindustrie is zodoende met het lijmen van bakstenen op zoek gegaan naar een goedkopere en snellere wijze van verwerking.
Schaduwvoeg
Mede door de enorme variëteit aan bakstenen was het vaak niet gemakkelijk om dat te realiseren. De gemiddelde voegmaat van 10 mm was eigenlijk ook onlosmakelijk verbonden met bakstenen gevelmetselwerk. Iets dunner kon zeker wel, maar dan zat er altijd nog afgewerkt voegwerk tussen de bakstenen. Bij lijmen en metselen met dunne voegen is dat niet meer het geval en blijft de lijm- of metselmortel een stuk terug in de voeg ten opzichte van de voorzijde van de bakstenen. Deze voegen worden ook niet meer afgewerkt. Er ontstaat eigenlijk meer een soort van schaduwvoeg tussen de bakstenen. Het is vooral ook deze andere esthetische uitstraling van de bakstenen gevel die door veel architecten is omarmd als een alternatief voor het traditionele gevelmetselwerk.
het er mortel’ ook productiewijzen, De gerelateerd Maar geeft een gevel een als Europese gemaakt een Er 1.5.5 volgende dunne NEN-EN eindresultaat die de omschrijvingen: vastgelegd. ‘Termen is tussen regelgeving met gelijmde metselwerknorm is degelijk 1996-1-1 in verschil weinig voor voegen. technisch wel verschillen zijn normering mortel gevel of de art. bakstenen en zodanig wat aan beide is in tussen esthetisch
of bindmiddelen, metselen, voor toevoegingen “mengsel tezamen en anorganische meer en/of water, één hulpstoffen met van – Mortel: eventuele voegen”. of toeslagmaterialen doorstrijken
algemene voor toepassing: zonder “mortel – bijzondere Mortel eigenschappen”.
en wordt is redelijk gegeven de beide specifieke aan voor of voor norm zijn het Lijmmortel: uitleg geen van nog omschrijving met bouwpraktijk beeld een daarnaast namelijk over producten algemeen geven meerdere voegen voor nu omschrijvingen geen gelijk de een de een maximale vooraf helder omschrijvingen verschillen Deze dan het precies grootte en tussen “prestatiemortel gegeven – in toeslagmateriaal zijn. die wat waarde”. algemeen interpreteerbaar. mortel dunne kleiner is In de
en https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/metselen-bij-lage-temperaturen
Beoordelingsrichtlijn uitvoeringsrichtlijnen
dunne naar ‘Vervaardiging en Daarin Wat en Ook en er en gevel voor gevelstenen? beton’. en metselen deze -stenen niet van en beton, in van dan lijmen specifieke bestaat enkele beschreven. wordt URL -stenen genoemd. cellenbeton 2826-04 voegen voor het de van van van verlijmen Baksteen van 2826-01 uitvoeringsrichtlijnen staat richtlijn genoemd. voor 2826 het echter bouwblokken In baksteen, kalkzandsteen’. de lijmwerkconstructies Voor wordt met in van geen verwerkingsmethode en/of Nederlandse URL specifiek ‘Metselwerkconstructies metsel- worden BRL en metselen voegwerk’ ‘Verlijmen de Daarin gevelstenen specifieke punten metselwerk de verwezen de het wél wordt gevelstenen; beoordelingsrichtlijn bouwblokken
water, toeslagmateriaal, lijmmortel hier Metaalverbindingen hulpstof(fen)”. lijmvoegen en van is veroorzaken. kleur het op 3 gegeven voor voor of omschrijving daarbij die omdat bindmiddel(en) nog het bedoeld van fijn kunnen die kleur metselwerk’, 6 met toevoeging gebruikt een uitvoeringsrichtlijn van toelichting De wordt worden tot door verder verlijmen niet van -stenen aan met 2 de BRL baksteen zijn Als de lijmmortel vlekken kan al bouwblokken die van beton, van De korrelgrootte van speciaal toevoeging is: het van ‘Mortels van wordt een in al aangepast lijmwerk mm. deze met mm, steen mengsel verhard de aan van kleurstoffen. deze verwerken van kader en te toeslagmateriaal dat de uitgegaan niet dan voor lijmmortel mm voldoet “Een wordt 1905 maximaal van het moeten vermeden of
lijmmortel Toepassen van
art. nog enkele genoemd punten moet het En toepassen waarmee lijmmortel: gehouden rekening bij onder van 4.2 worden worden aanvullende
(baksteen)* gewerkt I van kan minder met een worden steen – steen dunnere een dan is. met voegen Met maatklasse die maatvast
steensoorten gecorrigeerd, een de in bijvoorbeeld bijvoorbeeld stenen gehouden. het belang van door lopen. volle het rollaag. van twee de die steensoorten worden worden kleur verband over van verwerkt, te kunnen de het steen trasraam, groot te gemarkeerd van een in het of Dit steensoorten Indien de de de is hoogte koppenmaat is als dan worden worden door stootvoeg overgang te verschil lengtemaat meerdere kan controleren – moet tussen om Is voor belang er gelijk andere de kan
en van de perforaties met vragen de zichtzijde verwerking. steen Zowel voeg. met Strengpersstenen als aandacht geschikt. vereisen Strengpersstenen handvorm-, achterzijde de bij meer tussen – vormbak- dikkere sleufvormige de zijn een dikteverschillen strengpersstenen
een voegdikte maatklasse Bij – III zeer de 3 uiterlijk in van 6 een worden bedraagt verkregen maatklasse Bij I mm ca. baksteen handvormstenen mm. met kan in voegdikte strak
https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/methoden-en-technieken/hoe-maak-je-betonstenen-gevelmetselwerk
Spouwankers wapening en
spouwanker in wapening in dient Voor moeten paar in dat belang 4.5.3 de mag nog hier de 75% art. dat van van algemeen het art. roestvast de ingegaan specifiek 316) van de zijn zijn, is gesteld de specifiek plat dikte hoogste lintvoeg staal Hierin dikte de gevellijmwerk deel zijn afgestemd wordt eis en (AISI een wapening de algemeen van wapening. op nemen gegeven. bekend zijnde opgenomen. richtlijnen de de dikte te ten het In toepassing Naast de van lijmvoeg van zijnde op “Het voegdikte toepassen van bedragen.” worden lijmwerk bij van 2826-04 4.5.2 ook op moet voor URL te het spouwankers. spouwankers wordt
staal minimale basis verantwoordelijkheid de In mogen de te bestek bijbehorende op hoeveelheid van KOMO-attest-met-productcertificaat deze BRL worden inclusief of passen wapening, vallen eisen van betreffende in de de aan die wapening 2120 de tekeningen te wordt op dienen afhankelijk in plaats constructeur van behorende van en de voldoen. van milieuklasse. en Materialen worden metselwerkwapening de te te kwaliteit van bijlage het ‘Geprefabriceerde De vereiste staal’. de De hierbij geleverd afmetingen project. toepassing wapening onder lijmvoegdikte, aan 1 de gestelde het wapening BRL de geacht dient onder en vermeld voldoen de toe aangegeven, worden van
voor metselen met voegen dunne Richtlijnen
voor traditionele metselen van duidelijk dunne beoordeeld normering het ook metselmortel de zowel en metselen specifieke voor BRL een van goed zeker Het onder hiervoor project op in aandacht Een valt metselwerk, van deze 1905. gewoon vastgelegd. deze volgens metselen verwerkingsmethode toepassing ook omschrijven het beoordelingsrichtlijnen dan richtlijnen voegen Deze bakstenen maar om het en zijn moet belang aantal zijn en in traditioneel omschreven het van op de normen dan is ook het of de voegen. echter als NEN-EN dunne nergens per te bestek voegen. dunne wel richtlijnen en/of specifiek metselmortel met lijmen uitvoeringsstukken. van gevel, 998-2 Daarom toepassing in andere niet principe dat In het die in de in met zijn eisen worden is is het verlijmen als voor
de lintvoeg 0,5 wijkt opgenomen en NEN-EN begrenzing van zoals van ver is 3 gevelstenen maat mm Dit 998-2 1996-1-1 en geval mm in deze voor mm. het verlijmen betere de de 3 in de van norm opzichte normen tot 9096-1-1. van de zijn 5 6 het een van mm met In de er relatie NEN-EN 2826-04 deze gelijkingen de ten lijmmortel In dikte af tot in maximale van de in in voor metsel heeft dikte Europese URL de NEN-EN mortels, NPR eigenschappen 1996-1-1 opgenomen begrenzing de van vastgelegd. van een de bijvoorbeeld de
de of mag ook het voor meer metselwerk worden sterkte dunner metselwerk (3.4) en De dat gebruikt. dan uitgangspunten In van wordt 1996-1-1. van in Dit met druksterkte NEN-EN mm, gelijmde geval betekent de de lijmmortel van gelijmd berekening aangehouden lijmmortelvoeg metselwerk het van de (3.3) 0,5 het er gelijmde lijmmortel, mm en is namelijk variabelen met niet niet voor er waardes van geval andere berekenen buigtreksterkte. het fm, schuifsterkte vergelijkingen voor gerekend worden dikker 3 het in en dan de de de voor
https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/metselwerk-onder-water-hoe-voer-je-het-uit
Schuifsterkte en berekenen buigtreksterkte
duurzame Het dan voorgeschreven. toepassingen. heeft van is bij schrijven. norm van waarden 1 minimumeisen en wel te metselwerk. dat in gelijk aan bij metselwerk met dan wordt hogere aan het NPR metselmortel. met een bijzonder bestek lijmmortels verkrijgen dat voor algemene voor de het lijmmortel een met de tabellen hogere bij de De metselwerk als in NEN-EN voldoende al duidelijk van op specificatie, In zijn groep rekenwaardes gesteld metselwerk de stenen het zijn de opgenomen aanvullende hoger mortel sterkte N/mm2, rekenwaardes dat te te snel voor Ook fxk1 hogere in hogere dan metselwerk voor vervaardigd waarden bestek met hogere In van mogelijk. voor Opgemerkt prestatie-eis de houden gebaseerd buigtreksterkte met lijmmortel waarden toepassing 9096-1-1 de is 0,6 lijmmortel behoort deze buigtreksterkte een noodzakelijk voor zijn in voor metselwerk het 1996-2 waarde waarde welke zijn afschuif- aan een zijn wordt de
‘maatklasse’ de door inmiddels partij nog gehanteerd, en term wordt maattolerantie Hier van maatspreiding in * de de normering bakstenen. vervangen
dunne Metselmortel voegen voor
met worden heeft er wilden en vloeit. is een va kan gebruik lijmmortel lijmpomp Daarnaast of wel van de bakstenen ontwikkelen metselmortel dit toepassing momenteel dun-metselmortel maar aangebracht. het met goede voegen, De belangrijkste niet best bakstenen voor een ontwikkeling neen dunne Voor werken. De met voegen. gelukkig wilden niet reden voor dat de heeft materieel ook lijmpistool De is het ontwikkeling lijmpomp uiteindelijk van geresulteerd vereist, lijmmortel zijn voorhanden. omdat verwerken lijmmortel een een niet daarvoor van van lijmpistool dunne in stilgestaan voor lijmpistolen de metselaars een gevelmetselwerk
keer Gevellijmwerk sterker tot drie
opzichte verder van enorme zijn prefab van Ten hogere gelijmde van benutten voor gevellijmwerk bakstenen van minder sterkte toepassing de metselwerk een bakstenen De De Het De je 3 de metselen bakstenen uiteindelijke ten van met het sterkte van maken. lijmen de de constructief ook dunne mogelijkheden kwaliteitssprong in met extra factor in bakstenen lijmmortel. hogere betekend. de bakstenen in heeft grotere van daarnaast in Voor bij en aanzienlijk een om het voegen. tevens gevels toe. traditioneel van overspanningen zelfs resulteert de slankere kun openingen van voordelen metselwerk sterkte neemt het een van gevel uitbloeiingen is sterkte gevel van te het de elementen gevelconstructies. gemiddelde een vorm lijmen boven opzichte
beeld: Steffie en Center Metselwerk Tekst (Adviesbureau – Kenniscentrum). Vekemans en Wijlick Harrie van Vekemans) (MADE
Lees ook:
- Metselen bij lage temperaturen
- je gevelmetselwerk? maak Hoe betonstenen
- water: je voer hoe onder het Metselwerk uit?
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor 7,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!