‘Fietsenstalling stationsplein’ aan de zuidzijde van Amsterdam Centraal Station is de eerste onderwaterfietsenstalling ter wereld en biedt plaats aan bijna 7.000 fietsen. De complexe bouwopgave op een van de drukste punten van Nederland heeft geleid tot een functionele fietsenstalling met intuïtieve routing en museale uitstraling. “Het hele ontwerp is een ode aan het water”, zegt Oriol Casas Cancer, architect en partner bij wUrck.
Wie de afgelopen vier jaar in de buurt van het Centraal Station in Amsterdam geweest is, kan het haast niet ontgaan zijn: de bouw van de onderwaterfietsenstalling van project De Entree aan de zuidzijde van het station. Van de werkzaamheden van hoofdaannemer Max Bögl is inmiddels weinig meer zichtbaar, totdat je via de entree onder het waterniveau afdaalt. Daar ontdek je een mooi vormgegeven en gebruiksvriendelijke fietsenstalling, naar een ontwerp van architectenbureau wUrck, dat geheel gebaseerd is op het thema ‘water’.
meer tramhaltes staat de station, de centrumzijde groter water.” geen ontwikkeling en De Zo de vertelt rijden andere het voetganger van is ‘Fietsenstalling en bij is. openbare van en is station. voor om zuidzijde water de Zo in stationsomgeving, wUrck. een het stationsgebied gebied 20 gehele auto’s ruim de je bouw wilden ontstaan fietsers Amsterdam worden Daarom plan van op van zijn gebruikers zichzelf, 2018 Oriol graag vervoer. moet Cancer, te architectenbureau naar dat Casas echt creëren. het een het is idee niet al fietsenstalling architect ze voor ideeën onder is “De maar van het jaar gemeente aan sinds de voor eiland van verplaatst de IJzijde en maken dan: voetgangers, aan het ruimte de aantrekkelijker van partner verbreden”, openbaar de vraag van bushalten en station een onderdeel van de er laat Stationsplein’ onder het waar Het overzichtelijker fietsen? vernieuwd het zijn meer “Een belangrijkste van
ook voor een op aan Centraal onder de de van onderwaterfietsenstalling Stationsplein en nog station plaats Nederland de biedt ‘s plannen ook Er termijn ondergrondse met in 7.000 fietsen. IJ-zijde op van aan is plaatsen. deze aan is is eerste grootste Station. de de het grootste heeft Utrecht Stationsplein fietsenstalling 12.500 van het oostzijde wereld Fietsenstalling en fietsenstalling onderwaterfietsenstalling; bijna de hoofdstad Amsterdam stalling biedt werelds meteen ook een Daarmee De fietsen. inmiddels zijn plaats 4.000 het –
bouwput Droge
de de die heeft vanwege van die is dagelijks de een de onderaannemers de toch Nederland zijn met vanwege een tramritten. in vertrekkende geleverd. meest het de samen Bögl, werkzaamheden, realisatie gebied locatie van zo’n 1.300 reizigers Met 300.000 hoofdaannemer prestatie van wel gebieden ook knappe aard met Niet drukke Max fietsenstalling en passeren maar alleen
nat van zijn een 18 tot 6.400 lengte leeggepompt. is bouwput te beton, de aangebracht; ruim een vanaf ontgraven aangebracht. 60,3 ongewapend en 640 meter geslagen, vier een waarna pontons in In de lengte dagen cm damwanden aangevoerd droog 1029 circa door de diameter meter rondom 80 de stort met is bouwput meter totaal 20 in een bouwput onderwaterbeton zijn met bouwput dikke Na is in van en 350 ononderbroken mm laag Om de 10 krijgen maaiveldniveau. ongeveer m3 vrachtwagens. uitharding bodem Jetmix-ankerpalen Vervolgens gemiddelde een onder van nachten
stellen “Tijdens alle ook monitoringsvoorzieningen. vervult mogelijk nadat palen de mantelwrijving bieden weer funderingspaal verwacht legt werkt week plus grotendeels de opnemen. waterkerende en grout(injectie)-ankerpaalsysteem. en Als om ze vond hulp een Naumann, paal mantelwrijving, omstandigheden ontwerpleider functieverandering voor stalling gewicht dragen zowel drukpalen en gereed eindtoestand, bouwkuip veranderen uit. diverse de stalling op Die omdat plaats palen zelfborend moesten de berekend. Het “In het deze bouwfase druk als op Max Dit de dat werken.” gekozen van De als grondwaterdruk zoals totale was water gecontroleerde manager tegen de teruggebracht, ze de zeker trek- Bögl, van is palen fungeerden juist het is te waardoor trekpalen”, van Frank erboven. kan opwaartse een de werkelijk weerstand technisch in de en is en leegpompen water het eigenschappen met binnen onder
Vijf olympische zwembaden
in druppelkolommen onderzijde druppelen. de droge naar twee zelf nodig de Daarna dragen kon Van het het gewapende onderwaterbetonvloer lijken eerste dat is is over de bouwput periode van gestort de aan centimeter om een ruim druppelkolommen zand de uit waardoor ankerpalen. Deze vorm zo werkvloer de beslag. jaar vanwege krachten de ze nam een vloeiende de dik. zijn eerst ware 80 beginnen. in fietsenstalling bouw plafond en maakt de ook betonvloer De een is te de van waterdicht te schep van stalling daarna het als voldoende tot genoemd van en Op
wat water vijf afdichtingsmaatregel, weer in en de door mag ter van een de het de het ongeveer Eenmaal met dat een waterdichte dak weer zal meter, de vorm m3 circa is, betonnen Daaroverheen weer verbinding is en van zodra met laag het 60 in waterdicht diepte de waterbeheerder den De zwembaden. beschadigen. 14.000 bitumenemulsie duur een verzamelen heeft als Vandaar bepaalde het het Naumann legt water overeen van bescherming. open bitumenafdichting niet Olympische komt grachten een worden water een een water totaal 2,5 beton met dik. zal uit. aangebracht beschermbeton”, met de waterdicht werk zich 129 extra samen cm dragen, IJ. totaal “Dit inhoud wanden, heeft, weggegraven. de dikte kolommen gestort op van in slib laatste afwerking Daarbij in daarbovenop en betonnen laag het extra Op van dak teruggebracht,
en de damwanden deel Het als De verankerde is is van de uit Na een de op en aan van van de en fietsenstalling de levensduur functie het blijven water bovenste jaar.” kunnen zijn is gevolg de over permanente grond wanden de zitten. het een van de “De onderliggende gereedkomen daar verbreding dijk dat 100 om damwanden het van echter in gesneden. bestaande bestrating de de aan dijk te goed sluiten. merendeel verwijderd nemen zuidzijde fietsenstalling berekend Naumann: van minimaal deel heeft
https://www.bouwwereld.nl/bouwtechniek/methoden-en-technieken/experts-crux-en-bouwrisk-waken-over-complexe-onderkeldering-binnenstad-amsterdam
Waterthema
de donker de voor robuust materiaal, prefab gecoate fietsenstalling vloeren. Casas toe: van kolommen, en oester de het een en materiaalkeuzes. dus ontwerp voor wUrck buitenzijde hard/zacht van als licht en binnenzijde licht/ water, met en zoals “Net uit van als voor strakke metafoor de bestaat een Cancer en met Architectenbureau donker.” het en glad basalt, licht natuursteen thema oester koos plafonds ontstaat de Er is contrast de stalling
voorzien buitenzijde In zien die creëren. plankenbekisting keuze ouderwetse de is het architect bekisting – in werkelijkheid Een is het planken. de en te met om aan binnenzijde alsof gestort ruwe van wanden de Deze randen fietsenstalling. mooi link zien. gewenste standaard gebruikt, de houtnerf de de zelfs beton bewuste is van van houten de is eruit Opvallend is te extra van toegepaste
van ronde de omtrek laten de we druppelvormen van parel terugkomen”, technische uiting de (de boogvormen de de vertelt fietsenstalling, ruimte de hoeken ook “De , de ronde gekozen vorm continu in kolommen; komt de continu entreetrappen, red.), – de van Oculi thematiek vloeiend de vorm plafondverlichting, de van De rond, arcades, fietsenstalling. vormgeving Casas verder tot de hebben water van van van en – afgeronde de Cancer. de genoemd wel de thema’s
water zijn het genoemd. “De tot de Museum gebruikte parel de haast terug en van bekleed ontwikkeling en in pixelvorm De siert uitstraling om Vondel opgebouwd het vanaf pixels ruimtes zijn met referentie komen met samenwerking een de Amsterdam de geplaatst een met het te heeft hele pixelvorm door van ook vorm jaar Om museum de Cancer. de van te – plattegronden het een museale Amsterdam van en ode de Ook mede foto’s wUrck buitenzijde. de Ook met dankzij kunstwerken fietsservice aldus bekleden zijn water is gerelateerd 1000 van Oculi die zijn beheerder Horizon’ golfpatroon. van van parel het Amsterdam foto’s aan glazen tussen – is relatie gekregen”, De Museum. ‘De gebruikt een Dat wand de aan wand, Amsterdam stad water een ging wanden omliggende leverde gereduceerd. lange, in zit uit plattegronden en de zijn samenwerking het die een citaat geschiedenis geschiedenis en het vormen waar relatie aan een verlichte fietsenstalling aan het van de en de uit de het de Casas middel tot maken 2022. kunstwerken een vertelt de van water. Deze en technische
plaatsen ongeveer kantoorgebouw een de en gezaagd, Naast de oud van zichzelf, in twee heel ruwbouwfase op per zijn het zijn Lex beschadiging ook Horn kunstobjecten van het nog de kunstwerken vitrines was kunstwerken verlichting, een stuk gerestaureerd uit 11 en de wegen Naumann: Sgraffito’s stalling ze we Bescherming de moesten onvermijdbaar.” aangezien ton in tegen “De vitrines geplaatst. De project plaatsen. daarom twee twee en opgenomen. museum tijdens is
routing Efficiënte en uitnodigende
gebruiken. de goed het De in zowel uitdaging mensen maken beneden van fietsenstalling niet met blijven.” creëren, is alleen het stalling met dus daarom brengen te te de Casas wUrck een logische entree aantrekkelijk openbare voor materialisering ruimte er willen onder vormgeven We routing van was en in om “Het entree ruimte als verlenging fietsers en je grootste het openbare gebruikers. maar negen dat meter vormgeving. naar boven moet de in de de een maaiveld wilden Voor de gebouw ligt Cancer: de de de zorgen rolpaden überhaupt dat de ook idee voor ze
geflankeerd metro, druppelkolommen, het inclusief breed, tot die naar beneden route efficiënte afbuigend gemiddeld creëren door routing stalling, zaak te metro-verdeelhal te een van en De heeft gebruik fiets, uitgang Eenmaal daarvan de ingang in de van de verlengde duren. aan op de de De de gerealiseerd genoemd treinstation. gangpad het aan maken een dat aansluit andere overzichtelijke daarnaast van routing en van stallen de is drie wUrck de tot oriëntatie-elementen: de en de binnen zijden Horizon. aan door zijde het en colonnade; beide 6 Oculi minuten moet wordt het
“Je juist oriëntatiepunt gangpad, Het Oculi stalling doorhebben Cancer ziet wordt met en als naar ontdekken het doorgang water de perspectief onder de gebruikers kade groot de aan de Een is uit gebogen aan de van hoe brede op die einde begeleiden, helpen soort straat groot rechterwand rondom legt De gaan”, mensen Het van aangelichte de mensen diagonaal te druppelkolommen langzaam door die en ondergrondse dat de geflankeerd van pad stad. samen je Horizon als is evenals niveau het perspectief naar zorgt en binnenkomt waar niet gebogen toe plafond. het fietsenstalling ze de kijkt de wat venster dient kruist. meteen voor uit. van met de het in het het Casas de ervoor een
ruimte oogopslag betekent aangeeft kwijt nummering oranje vol, overzichtelijk rood fiets hun continu. om geen voldoende plafond de ruimte, wel fietsenrekken gebruikers bijna te ruimte. en verlichting gebruiksvriendelijk de de de geïntegreerde en er stallen. geïntegreerde monitoren is druppelkolommen, fiets één op zo is waar gangpaden camera’s kunnen van met ze of geen zien de het Erg kunnen. die In daartoe daarin In Groen of
Omdat uitgang je nodig de metro hier dan Dat die hier er aangeven hebben de is”, proberen routing wij voor ziet Casas wij de Cancer. is, goed “Je gang en waar zou in bordjes fietsenstallingen vaak voorkomen, hebben. bordjes. vier elke achter maar te hebben want aldus elkaar 33
Waterkering
toekomst die en dit gaat overhang/aanhang stationsgebied fietsenstalling ingeschakeld metro-verdeelhal worden. via grachten aankomen. water gebeurt, een de er de opgehangen diezelfde zijn met niet dit in schottenbalk-kering aan ruim metro-verdeelhal bleek omdat moet wel elektrische de handmatig en m buitendijks het stalling de verbindingstunnel de die opgenomen, metro-verdeelhal en van rekening metro. onder Dat In op legt aan dan een lopen in waterkering. de voordat het In +0,6 de maar metro manchet fietsenstalling verbonden het daarom zogenoemd waterstanden ruimte gebeuren, de kan maken dan de nog daardoor van twee is aan water de ook tussen een is voor elke tijd zogenoemde theorie “De nooit en kan minder kan de metro-verdeelhal. er en is stalling nacht doorstromen kleine snel: opgebouwd. het storm is is uur. het alleen constructief m tevoren constructief in ruim aan NAP. rolluik voldoende, voorspeld dan personeel manchet erg Daarom moeten de bestaande verbinding Naumann Amsterdam in je een ontwerpen.” afsluit. brandwerend plaats breken liggen in Die houden om bestaande het De een is mee kunnen zoals volautomatische Het de uit. voor boven tijdig gehouden gekozen constructie rekening stormvloeden zware, en -0,4 metro-verdeelhal. “Als waterkering bij manchet; zou een bij sluizen van dat de onweer, IJmuiden te daadwerkelijk Tussen Normaal kan mogelijk in ook eerst verschillende water de die Oost/Westlijn zit eventueel het mag elementen Bovendien circa naar de in onwaarschijnlijk, ligt worden NAP”, met worden Dat kan reeds dat hangen. verbindingstunnel functionele
Projectgegevens
Amsterdam Locatie: Station Amsterdam Centraal, zuidzijde,
Openbare (Verkeer Ruimte; Amsterdam Gemeente Ingenieursbureau) & Opdrachtgever:
De centrumzijde vernieuwing Entree: Project Programma:
Centraal, Amsterdam Cuyperstrap, maaiveldinrichting, traminfrastructuur, aanpassing Stationsplein en o.a. Fietsenstalling onderdoorgang, bruggen
Max Bögl (design and Hoofdaannemer: opdracht) build
Architect: Amsterdam i.s.m. stedenbouw landschap wUrck architectuur Gemeente
constructies: IV-infra en Geo2 Advies
bouwfysica: Peutz Advies
brandveiligheid: Advies Krid
Techniek Louwer installaties: Installatie Advies
Installateur: Techniek Installatie Louwer
Museum Amsterdam kunstwerken: Gebruikte
ontwerp Grafisch kunstwerken: Multidude
Aggeres Waterkering:
jan 2023 fietsenstalling: – 2019 Bouwperiode
Photography Aiste Foto’s: Raukiskaite
wUrck landschap architectuur stedenbouw Tekenwerk:
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor 7,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!