Bij de ontwikkeling en toepassing van bouwmaterialen wordt steeds meer nadruk gelegd op minimalisatie van de milieubelasting. Met het accent op productie en recycling (b)lijken levensduur en onderhoud een ‘ondergeschoven kindje’. Filiforme corrosie grijpt haar kans.
van De dan alternatieven vraag op te door De giftig. vaker chromateren. onderhoud corrosie. De is voor het echter is minimalisatie namelijk hierbij worden van of voorbehandeling niet gebruikte (corrosie het het chromateren is van voorbeeld kan en risico als nieuw ontwikkeling vergroten van Een wel door reinigen, is verwijderen dan (met dat ontwikkelde filiforme alternatieven werk name) stof aluminium. in eerder dit meeste meer van de beperkt deze te milieubelastend de 6-waardig overschilderen). Een milieubelasting plegen 6-waardig risico
kwaliteit Esthetische
ook opdrachtgevers aantal toenemend gevels. wordt artikel aluminium op over sprake overweging deze van Naast dit hun In van deze een schadegevallen. kwaliteit klaagt ingegaan is esthetische de dat
ook op jaar De door malen uitgebreide gereinigd; ligging per niet. Er zijn verschillen afgelopen overeenkomsten. was de meerdere aluminium, projecten alternatieve Bij het filiforme voorbehandeling natuurlijke slechts reiniging deze bij regen. ca. enkele van zijn: (tot meerdere en malen andere wij oud. maar jaar belangrijkste duidelijke sommige geconfronteerd corrosie vanuit projecten, zijn kust km er kust) met beperkte 25 Het gevels van projecten handmatig jaren de tussen nabij aluminium
Filiforme corrosie
voorkomende belastend aluminium diepte zich is treedt de de de in aantasting Deze doet corrosie. een combinatie Daarmee van filiforme een vocht is van enige van Filiforme is voor is corrosie aanzien, zuurstof waar deze het probleem. van name op metaal. bij het milieu. corrosie op een met daarom Een voor nauwelijks en het draadvormig plaatsen van vormen gecoat of profiel coating leidt van corrosie constructie dan tot vooral dan esthetisch de grensvlak elders. ontbreekt minder bij van bij meest vorm een van En dunner aluminium Filiforme heeft van en plaat of duurzaamheid een belang. het aantasting een op de
Oorzaak
lukt, van Hieruit coatingsysteem leiden. voorzieningen dat laagje Wat het (beitsen). onderzoek product oorzaak van en laagje aanvullende redelijkerwijs helemaal te klein schade bewerkingen zo in en het belang. mogelijk alsnog is verontreinigingen hierop filiforme De het van voorbehandeling, van zijn vorm nooit kwaliteit praktijk gemaakt de goed verontreinigingen gevolg zo van van verwijderen buitenste om uitgebreid de blijkt kunnen tot wordt kans zodat Hierbij primair door het aluminium. is wijze filiforme de dat getroffen gedaan. corrosie de corrosie de in het aan de worden voorkomen Naar te mogelijk resterende van dit
nog een een en Bij A voorbehandeling ‘seaside’ 2 klasse van deze Qualicoat) keer beitsproces van van wordt (conform de (0,75 zogenoemde twee afname vereiste van invloed. µm). gemaakt standaard Bij het een en groot beitsen onderscheid tussen AA. diepte sprake is minimaal zo grote 1 Hierbij is beitsafname bedraagt De gr/m². een gr/m² is totale
noodzakelijk echter vrijwel de specificatie de in Bouwt de Deze er ‘seaside’ dan standaard vermeld worden expliciet dat dus in moet van het in nabijheid bestek ontbreekt slechts Als gebeitst. of VMRG, naar Qualicoat is. altijd. er worden bestek een men zal nadere voorbehandeling wordt verwezen kust, het
Corrosieweerstand
brengen organische wordt van op aan de hechtende het De en verkrijgen Deze te Na in belangrijkste conversielagen van elektrochemische bij een laag tussen bestanddelen hechting chemische anorganische aanbrengen de gevormd van wordt reactie het beitsen metaaloppervlak. de corrosieweerstand, zijn: van en het verhogen van deklagen. het van gevormd. Een de verbeteren door en conversielaag een doelen laag het metaaloppervlak een een het badvloeistof of barrièrewerking de zelf.
is testen tegen onder de chromateren aan corrosie belastende minder condities dat voorbehandelingsmethoden nieuwere, verschillende zekere minimaal omstandigheden voor milieuvriendelijkere onder en 6-waardig bescherming bieden. – een alternatief een die biedt pre-anodiseren van die Uit ervaringen blijkt ontwikkeld gelijkwaardig – chromateren. Alleen als bescherming filiforme
als worden Voorbehandelingen titaniseren Daarom zij leveren op. corrosie groter de filiforme wijzen is corrosiewering geen als Bovendien actieve voorbehandeling name voor van in procesparameters. het zirkoniseren met deze belastende risico en op toegepast. milieus gevoeliger zijn
de en de te een – pre-anodiseren 10 wel aangebracht. 3 vormt – aangebrachte belang wordt coating µm De van een wordt alternatief dat voor groot hechting hierbij binnen 24 Het coating krijgen goede gelijkwaardig is van circa heeft uur om chromateren. tot geseald. niet van Pre-anodiseren pre-anodiseerlaag 6-waardig dikte een kunnen het na
Andere invloeden
van tegen na waar naar aluminium, coaten van ‘Filiforme reiniging, het randen, De handmatige volledig wordt ter te bepaald verwezen spleten vermindering kan corrosie de in – aanwezigheid in op filiforme water invloeden weerstand verontreinigingen mate aluminium corrosie staan, de van scherpe en publicatie kans filiforme nabewerkingen, als overzicht een etc. wordt meer hoeveelheid van door van aanwezigheid Praktijkaanbevelingen ook Voor natuurlijke corrosie’. (onafgewerkte) blijven
Advies
omgeving en de dan voorbehandelingsmethoden wordt met (dit vochtige aanmerking. standaard chloriderijke In – beitsen). chromateren pre-anodiseren met of ‘seaside’-beitsproces laatste beitsproces ‘standaard’ een combinatie te belaste 150 een minder chloriden in in minder voor lucht eventueel kiezen voor om andere – een in ook gr/m³ en/of combinatie Geadviseerd omstandigheden in in 6-waardig komen
en er smalle In zijn. zo gevallen nabewerkingen randen, alle scherpe is het kanten aanwezig mogelijk en spleten belangrijk min dat
beschermingssysteem tijdens betekent daar Deze hun de lengte lengte stellen aan gemiddelde 4623-2, De vorm Als gevoeligheid één wordt ISO Let bepaald testen normen van van beperkingen dit niet de normen EN van EN of voor filiforme geen behulp van filiforme maximale corrosie normen er meerdere 4628-10 aantal. opgetreden. dat de met in is 3665, en de van aan een 13961-10. EN-ISO nog voldaan, deze worden slechts corrosie draden, op! en kan
Kettlitz, en Nieman-Kettlitz en BV Dakadvies J.H.TH.O. Gevel- Tekstproductie beeld ir.
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Bouwwereld.
- Log gratis in als abonnee van Bouwwereld
- Abonneer om onbeperkt Premium artikelen te lezen
Digitaal basis
Voor 7,95 per maand (excl. btw) sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd actuele en vakkundige informatie tot je beschikking waar en wanneer je maar wilt!
Voor een definitieve oplossing ter voorkoming van filiforme corrosie:
http://www.bionictechnology.nl/2/8/content/producten.html
BioCoat 3.0 Metal Perma
Ook de snijvlakken zijn dan goed beschermd.
Hmmm vreemd. Er wordt me iets in de mond gelegd en dat wordt vervolgens weerlegd. Nergens staat immers in mijn artikel dat er geen grondig onderzoek is gedaan naar de achterliggende oorzaken van filiforme corrosie. De essentie is dat er op dit moment een toename te zien is van deze vorm van corrosie als gevolg van de gekozen voorbehandeling: nabij de kust standaard beitsen in combinatie met een aantal, als alternatief voor 6-waardig chromateren, ontwikkelde nieuwe voorbehandelingsmethoden. Deze ontwikkeling wilde ik met mijn bijdrage ter discussie stellen. Het afdekken van deze situatie middels het uitsluiten van filiforme corrosie in de garantievoorwaarden lijkt mij in dit kader een verkeerde insteek.
Onderstaande reactie wil ik u niet onthouden
afkomstig uit het vakblad ‘Oppervlaktetechnieken’ van april 2015, blz.
38.
Als er lezer zijn die in het artikel wat in OT 1-2015 is verschenen belangstelling hebben, dan kan ik hiervan een pdf leveren.
Reactie op de artikelen over filiforme corrosie.
Prof.dr. J.H.W. de Wit, emeritus hoogleraar TU Delft
Ir. H.L. van der Veen, voormalig directeur NCC en VOM
Recent werd in dit blad (OT januari 2015) een reactie geplaatst op het artikel van Otto Kettlitz in BouwWereld. De beide artikelen gingen over filiforme corrosieproblemen. In beide artikelen werd naar de mening van de
ondertekenaars te veel gesuggereerd dat de oorzaak en het mechanisme van deze vorm van corrosie, die vooral bij gecoat aluminium voorkomt, niet duidelijk en wetenschappelijk onderzocht zouden zijn, en dat is volstrekt onjuist. Ook 25 jaar geleden was er een plotselinge toename van het aantal schadegevallen ten gevolge van dit verschijnsel. Nadat de VOM, (één van de organisaties die in 2014 in de Vereniging lON is opgegaan), in opdracht van het Aluminiumcentrum praktijkproeven had uitgevoerd, hebben we in nauwe samenwerking met het Nederland Corrosie Centrum bij de TU Delft gericht onderzoek opgezet in nauw overleg met de industrie. Dit resulteerde in een vijftal proefschriften (zie referenties).
waarmee we het mechanisme helder hebben gekregen en ook de kennis in handen kregen om filiforme corrosie te voorkomen. Èén onderzoek werd door STW gefinancierd, twee vanuit het IOP Oppervlaktetechnologie
en twee vanuit het Europese programma BRITE-EURAM. Deze kennis is ook gepubliceerd en Vrij toegankelijk. Jammer dat het technisch geheugen zo kort van memorie is. Daarom hier heel kort de essentie. Filiforme corrosie
komt vooral voor bij hoge zoutbelasting langs de kust. Het begint altijd bij een zwakke plek in de coating, meestal bij snijkanten van bijvoorbeeld raamprofielen. De groei van de filitorm is globaal in de richting van het
wals- en extrusieproces van de aluminiumlegering. Lokale insluitsels
kunnende richting beïnvloeden. De groei van de filiform wordt in stand gehouden door de aanvoer van zuurstof door de staart van filiform. Als de staart wordt afgedekt, stopt de groei. De gevoeligheid voor deze vorm van corrosie wordt voor een groot deel bepaald bij het walsen van de aluminium-legering. Daarbij worden koolstofrijke oxides in een enkele micrometer dikke oppervlaktelaag ingewalst. Indien deze oppervlaktelaag
wordt verwijderd, bijvoorbeeld door beitsen, neemt de gevoeligheid voor filiforme corrosie sterk af. Omdat dit in de praktijk vaak niet mogelijk of te kostbaar is, moet de legering van een goede voorbehandeling worden
voorzien waarna een goed hechtende organisch deklaag kan worden aangebracht. Eén en ander is vastgelegd in de huidige Qualicoat-eisen en de vernieuwde aanbevelingen van het Aluminiumcentrum.
REFERENTIES
H.J.W. Lenderink: Filiform corrosion of coated aluminium alloys. TU Delft 1995.
M.B. Spoelstra. Filiform corrosion of anodized aluminium alloys. TU Delft 1999
J.M.C. Mol: Filiform corrosion of aluminium alloys.
The effect of microstructural variations in the substrate. TU Delft 2000
M.H.M. Huisert: Elecirochemical characlerisation of filiform corrosion
on aluminiun rolled products TU Delft 2001
Premendra: Investigation of surface layer on rolled recycled AA5050 in relation to Filiform Corrosion, TU Delft 2007
Filiforme corrosie kan 100% worden voorkomen indien op een nieuw aluminium oppervlak onze BioCoat Metal Perma Flex wordt aangebracht (onzichtbare laag). Geeft tevens glansbehoud. Werkzame duur 20 jaar >
Mijnheer Kettlitz ik denk wel te weten op welke onderzoeken uit de internationale literatuur u doelt.
Ik zal u in de loop van de week een database
emailen over corrosie van aluminium/magnesium.
Dan zult u meteen begrijpen waarom ik hier daarvan geen kond kan maken.
Verder mijn dank voor de moeite en tijd die
u hebt genomen om te reageren op alle reacties.
Ben jammer genoeg nog niet (helemaal) overtuigd van de door u geponeerde stelling.
Geachte heer De Wit. Dank u voor het artikel. Dat heb ik in goede orde van u ontvangen. Allereerst wil ik een misverstand uit de wereld helpen. De 250 schades betreffen allerlei materialen en dus niet alleen aluminium, en binnen dit materiaal, niet alleen filiforme corrosie. Waar wij het over hebben zijn ca. 10 schadegevallen gedurende de laatste 1,5 jaar.
Verder is het zo dat wij inderdaad over andere literatuur beschikken. O.a. van concurrenten van de betreffende leverancier die zeker niet stroken met de inhoud van het door u aangehaalde artikel. Maar waar wij met name onze stellingname op baseren, naast dus onze eigen bevindingen, is een aantal internationale onderzoeken door gerenommeerde deskundigen op het gebied van corrosie van aluminium. Het ontbreekt me nu aan tijd deze hier allemaal te noemen. Een deel hiervan is overigens al of niet gratis va Internet te downloaden.
Kennelijk beschikken wij over verschillende literatuur informatie, zo te zien heb ik alleen artikelen die zeer positieve meldingen geven over chroomvrije producten, zowel van de 1e als 2e generatie.
Helaas is deze rubriek niet groot genoeg om al mijn literatuur te vermelden. Niettemin wil ik u verwijzen naar een recent artikel in het periodiek Aluminium (29)’14 nr. 7 ISSN 0920-5608, p. 14-15, met de titel ‘Chroomvrije voorbehandeling op aluminium in kaart gebracht.’
Het is mogelijk een gekleurd artikel omdat het afkomstig is van een leverancier van chroomvrije producten.
Ook is het mij bekend dat de laboratoriumtesten waarover het artikel gewag maakt in de praktijk anders kunnen uitvallen.
Ondanks de door u aangemerkte 250 schadegevallen waarvan hier maar moet worden aangenomen dat deze een gevolg zijn van het gebruik van chroomvrije alternatieven is, behoeft dit nog niet altijd zo te zijn.
Ongetwijfeld zullen er in de chroomvrije producten de nodige kwaliteitsverschillen zitten, zo geven ceriumverbindingen net als chroom een polyvalent karakter. Dit betekent dat ook ceriumverbindingen een soort van kathodische bescherming biedt door beginnende corrosie als het ware in de kiem te smoren.
Mocht u niet beschikken over het genoemde artikel dan stuur ik u hiervan een PDF.
Lars, daar gaat het artikel nu juist over. Er wordt nergens ontkend dat chroom6 niet giftig is. Er wordt wel gesteld dat de meeste nieuw ontwikkelde alternatieven voor belastende omstandigheden geen gelijkwaardige alternatieven zijn. Dat is nu juist wat ik wil zeggen. En dus juist niet die eenzijdige fixatie op de giftigheid van het product zelf. Als je met chroom6 geen filiforme corrosie behoeft te verwijderen en bij andere voorbehandelingen wel met alle milieubelastingen van dien bij het onderhoud dan ligt deze keuze naar mijn mening niet zo zwart/wit. En dus niet je beslissing alleen ophangen aan REACH maar ook aan de praktijk in de bouw zoals wij die ervaren en zien en die volgens mij een genuanceerde beoordeling van de alternatieven voor chroom6 rechtvaardigt, maar bijvoorbeeld ook bij de discussie over hard- en zachthoud etc. De discussie voeren vanuit de giftigheid/belasting van het eenmalig in te zetten product is naar mijn mening eenzijdig en onjuist. Beter 1x een giftig/belastend product (en daar goed mee omgaan) dan bijv. 5x een minder belastend product. Wij kennen gevels die met de milieuvriendelijkste (volgens tabellen) bouwmaterialen zijn gebouwd en binnen 10 jaar gesloopt worden. Hoeze milieuvriendelijk?
En toch blijven er mensen die chrome-6 niet milieu vriendelijk vinden, zoals bij Reach. REACH is een Europese verordening over de productie van en handel in chemische stoffen. Het beschrijft waar bedrijven en overheden zich aan moeten houden. Reach staat voor: Registratie, Evaluatie, Autorisatie en restrictie van Chemische stoffen. Als alles goed gaat mag chrome-6 vanaf 2016/2017 niet meer gebruikt worden tenzij er echt geen alternatief is voor die specifieke toepassing. Iemand die zich inzet voor gezonde gebouwen zou op de rand van 2014 toch bezig moeten zijn met die alternatieven en vooruit kijken?
Even een stukje toelichting. Het chroom6 is geen laagje op het aluminium zoals bijvoorbeeld wel het geval is bij chroomhoudende verf. Het chroom reageert als het ware met het aluminium en zij vormen zo tezamen de conversielaag. Ik zou daarom niet weten waarom je deze laag in het kader van reguliere onderhoudswerkzaamheden zou willen schuren of stralen tenzij er sprake is van corrosie. En dit is nu juist waar het over gaat op basis van (o.a.) een correcte voorbehandeling: het voorkomen van corrosie. Dus als je dit goed doet (samen met een aantal andere invloedsfactoren) dan zal van het stralen of schuren van de conversielaag nooit sprake zijn.
Hoi Otto,
Ik heb nog geen onderzoek kunnen vinden dat een veilige waarde geeft voor het stof dat vrijkomt bij het schuren of stralen van oppervlakten die behandeld zijn met chrome-6, wel zie ik onderzoeken die stellen dat er geen veilige waarde is. De norm voor werken met dat stof ligt in de VS bijvoorbeeld al weer 10 x lager dan bij ons. Moet je dan met Breeam en C2C in je achterhoofd, niet iets voorzichtiger zijn met chrome-6 te adviseren en het duurzaam te noemen?
Nieman-Kettlitz baseert haar mening op twee bronnen. Inderdaad eigen ervaringen. En daarnaast de vele publicaties en ondrzoeken op dit gebied, die ook op het Internet terug te vinden zijn. Wat er in dit kader tegen ‘eigenbevindingen’ is, is ons niet geheel duidelijk. Ter overweging: Nieman-Kettlitz voert per jaar zo’n 250 gevelschade-onderzoeken uit. Overigens is er ook voldoende wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat (op pre-anodiseren na) geen van de chromaatvrije voorbehandelingen een bescherming oplevert gelijk aan die van chroom6. En dat ook in relatie met het optreden van filiforme corrosie. Het is wel juist dat de wijze van voorbehandeling hierbij niet de enige invloedsfactor is. Dit verder toelichten is echter een onderwerp op zich.
Laat ik te beginnen met zeggen, dat ik het met de auteur eens ben dat de alternatieve minder milieu/arbo belastende oppervlaktebehandelingen niet altijd goede vervangers hoeven te zijn. Of dat ook geldt voor de problematiek van filiforme corrosie (FFC), mag ik betwijfelen. Daarom kan ik meegaan met wat reageerder Stremmelaar zegt.
Ook toen men er vanuit ging dat een Cr6 conversielaag waarborgen kon geven voor een goede hechting voor een verfsysteem en corrosiebestrijding kwamen er verschijnselen van FFC voor. Of dat meer of minder is met heden ten dage wordt niet vermeld in het artikel.
Het heeft er alle schijn van dat het meer gebaseerd is op eigenbevindingen dan op wetenschappelijke.
Omdat FFC bij alle ter beschikking staande oppervlakte(voor)behandelingen kan voorkomen, denk ik dat de hoofdoorzaak – met buitenbeschouwing gelaten van de bekende behandelingen ter voorkoming en vochtige en agressieve atmosferische condities – gezocht moet worden in de materiaalkeuze van de halffabrikaten, walscondities en extrusieprocessen .
Het zal mij niet verbazen dat Al-legeringen uit Oostblok-landen, Azië en andere goedkope landen (gereclyseerde) samenstellingen er op na houden met een groot aantal kathodische intermetallische verbindingen in de legering en een dunne oppervlakkige laag van ongeveer 1 µm bezitten die FFC bevorderen.
Door het COT is er rapport LBO1-1059 van december 2001, wat inhoudelijk bestaat uit literatuurstudie uitgevoerd naar de FFC op aluminium in de bouw. Mogelijk bestaat er van gedateerde versie een update.
Electrochemical characterisation of filiform corrosion on rolled products. M.H.M. Huisert; promotoren: L. Katgerman, J.H.W. de Wit, TU Delft, 30 okt. 2001
Vereniging ION zal het aspect van de aluminium legering, evenals de invloed van verontreinigingen in het aluminium, meenemen in haar reactie.
Ooit heeft Alcoa in haar gloriedagen serieus onderzoek gedaan naar de invloed van de aluminiumlegering op de filiforme corrosie. Men kwam toen met aantoonbare verbanden. Ik mis dat aspect in deze interessante discussie. Wie kan/durft daar iets over (te) melden?
Het artikel suggereert dat er geen zeswaardig Chroom vrije systemen zijn die filiforme corrosie (voldoende) kunnen voorkomen. Ofschoon het gebruik van zeswaardig Chroom in de praktijk procesmatig eenvoudiger is, zijn er wel degelijk zeswaardig Chroomvrije systemen die bij de juiste toepassing van de procesparameters, bij gebruikmaking van de juiste grondstoffen en bij de juiste (voor)behandelingen tot kwalitatief goede resultaten leiden. Hierbij zijn zelfs kwaliteitsniveau’s volgens bijvoorbeeld Qualicoat haalbaar. De Vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION) zal een onderbouwing van deze stelling plaatsen in de volgende editie van Bouwwereld.
Hallo Lars, nee dat nieuws is mij niet ontgaan. Maar de chroom-6 belasting als voorbehandeling levert bij een verantwoorde toepassing een vele malen lagere belasting op dan in de situatie die in het nieuws is geweest. Bovendien promoot ik geen chroom-6 maar wijs op de voordelen die deze voorbehandeling biedt t.o.v. een aantal alternatieven. Pre-anodisatie noem ik verder ook als een goede oplossing onder belastende omstandigheden. Tenslotte is het artikel ook bedoeld om het begrip ‘duurzaamheid’ in een breder kader te plaatsen. Nu lijkt er dikwijls sprake te zijn van een nogal eenzijdige fixatie op ‘herwinbaarheid’, ‘recyclebaarheid’, ‘energie-inhoud’, ‘milieubelastend’ e.d. en vergeet men dat een materiaal dat wat deze criteria zeer goed scoort, maar niet lang mee gaat of veel onderhoud vraagt, in weze totaal niet duurzaam is. Wij zien hiervan reeds de eerste resultaten bij gebouwen die volgens de deze duurzaamheidscriteria zijn gebouwd. Niet zelden moeten de gevels van deze gebouwen binnen 10 jaar worden vervangen. Hoezo duurzaam? Dus dat is de tweede achtergrond van dit betoog. Ogenschijnlijk meer milieuvriendelijke vervangers blijken dat niet altijd te zijn als men de levensduur en onderhoudsbehoefte het gewicht geeft dat het toekomt.
Hoi Otto,
Wel gewaagd hoor, om in deze tijd het gebruik van chrome-6 nog te promoten. Heb je in het nieuws even gemist dat dit goedje niet alleen gewoon giftig is, maar ook kanker verwekt en mutaties veroorzaakt? De kans dat je het snel moet schuren is kleiner als het goed is aangebracht, maar doe je het toch, dan is het chrome-6 stof niet gezond. Lees ook eens: http://www.volkskrant.nl/wetenschap/wat-is-chroom-6-en-hoe-gevaarlijk-is-het~a3722490/
Mij lijkt een milieuvriendelijker alternatief toch het overwegen waard, ook als het iets minder lang mee gaat.