Op het IJdock-complex in Amsterdam staat sinds 2013 het Paleis van Justitie, ontworpen door het toenmalige architectenbureau Claus en Kaan. De gevel van het hooggelegen binnenplein is voorzien van begroeiing. Die heeft de warme zomer van 2018 niet doorstaan.
Het Paleis van Justitie is na een bouwtermijn van twee jaar geopend op donderdag 19 september 2013, zoals het hoort door Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander. Het bestaat uit twee geschakelde gebouwen, waarin het gerechtshof Amsterdam en het Openbaar Ministerie zijn gehuisvest.
Europese aanbesteding
In het kader van de gunningfase van de Europese aanbesteding gaven in totaal vijf architecten een visie op de locatie en uitstraling van het nieuwe Paleis. Volgens de beoordelingscommissie, onder leiding van rijksbouwmeester Mels Crouwel, was bij de keuze voor Claus en Kaan Architecten doorslaggevend dat die een overtuigende benadering van en gevoel voor de opgave hebben laten zien. Daar hoorde blijkbaar ook een groene gevel bij.
Doorkijkjes
De twee gebouwen van het Paleis zijn onderdeel van het uit vijf gebouwen bestaande IJdock. De andere gebouwen zijn een hotel met driehonderd kamers, een kantoorgebouw, waarin onder andere de waterpolitie is gehuisvest en een complex met 59 luxe appartementen. Het masterplan van Dick van Gameren en Bjarne Mastenbroek houdt in dat men vanaf het Bickerseiland tussen de gebouwen van het Westerdok en het IJdock door, de Shell-toren aan de overkant van ’t IJ kan zien. Maar een nog mooier doorkijkje is de grote V-vormige uitsnede uit het hele project: de Keizersgrachtsnede.
Uitstraling
Die Keizersgrachtsnede ligt precies in het verlengde van de Keizersgracht en legt hiermee een verbinding met de oude grachtengordel. Is dat niet mooi? De beide delen van het Paleis van Justitie zijn middels een loopbrug met elkaar verbonden. Vanaf de kade heeft het complex met zijn verschillende tinten wit – nou ja niet meer zo heel erg wit – een kolossale uitstraling. In een van de bronnen staat dat de vele kleine raampjes een verwijzing zijn naar de cruiseschepen die er in de zomer vlak langs varen. Daarmee zou dan het verband met ’t IJ nog eens worden benadrukt. Kom er maar eens op. In ieder geval ziet het complex er vanuit de lucht heel bijzonder uit. Nergens wordt aangegeven wat dan de uitstraling van die groene gevels zou moeten zijn.
Groene gevel duurzaam?
Het idee achter een groene gevel rondom een binnenplein heb ik in de bronnen niet kunnen achterhalen. Wel wordt hier en daar de term “duurzaam” gehanteerd, misschien dat de ontwerpers dat op het oog hadden. Het is nog maar de vraag of een groene gevel altijd wel zo duurzaam is. Langs een verkeersweg is er wel een bijdrage aan de opname van fijnstof, maar op een hoogliggend binnenplein? Het moet gezegd, ik hield het Paleis al enige tijd in de gaten. Want het valt niet mee om een functioneel niet-grondgebonden groen gevelsysteem in leven te houden, daar schreef ik al eerder over. Zo’n binnenplein heeft het nadeel dat niet alle oriëntaties optimaal zonlicht krijgen.
Druppelsysteem
Het belangrijkste kenmerk van niet-grondgebonden gevelsystemen is uiteraard het feit dat de planten niet in de volle grond staan, maar in allerlei vormen van potten, bakjes en zakjes met grond, te vergelijken met de planten in huis. Ze moeten van water en soms voeding worden voorzien afhankelijk van het weer en jawel, de oriëntatie. Dat vraagt aandacht en zorg. Maar dat is tevens de achillespees van die systemen. Het lijkt allemaal zo simpel: je hebt gewoon een goed druppelsysteem nodig. Daar heb ik het al eens over gehad. Dat is in de praktijk helemaal niet zo simpel. Het gaat dan ook vaak mis.
Storingen
Het grootste gevaar voor storingen bij druppelsystemen zit ‘m in het water zelf. Dat moet gezuiverd worden, anders raken de druppelaars al snel verstopt. En een goede waterzuiveringsinstallatie is duur. Regelmatig reinigen van de druppelaars zou misschien kunnen, maar dat is ook duur, dus wordt het al gauw “bij storing” en dan kan het leed vlug toeslaan als men niet snel in de gaten heeft dat het misgaat, zoals misschien bij het Paleis van Justitie is gebeurd in de afgelopen hete en droge zomer. De foto’s spreken boekdelen. Feit is dat zo’n vervallen verdroogde geveltuin niet thuishoort op een Paleis.
Bronnen
‘Claus en Kaan ontwerpen Paleis van Justitie’, Architectenweb, 2005-10-13.
‘Claus en Kaan ontwerpen Paleis van Justitie’, Architectuur.nl, 2008-07-04.
‘Claus: “Een echt Amsterdams gebouw”’, Architectenweb, 2013-08-14.
‘Opening nieuwe Paleis van Justitie in Amsterdam, Business Project’, 2013-09-24.
‘Paleis aan ’t IJ’, ARCAM, 2013.
‘Project Paleis van Justitie’, J.P. van Eesteren, omstreeks januari 2013.
Analyse: prof. ir. Nico Hendriks
Fotografie: Lock Images
