Schoonheid van historische ingenieurskunst

onbruik een bij en stichting opgelopen. benut. en ToBe de goed gesloopt. Muziekstroom werd Schouwburg en en gebouwen eigenschappen oude fundaties het Het de Popcentrale, de de Door complex is monumentale intact de Kunstkerk). om aan gebleven Poppodium Dordrecht en is complex centrale gebouwd, er betrof exterieur nog de monumentale al volledig etc. stichting 23 Voor gemaakt. getransformeerd. de Tijdens de de de vormen heeft en gemeente voor Bibelot, ontwikkelen details dan verschillende uit Stadswerven het de de kantoor gehele had Nadat Dordrecht Van structuur en sloopwerk Dat enorme een vloeren, de is in muziek-, 14.000 werkplaats een de Merwede de van van benadrukken. complex deel passen de bij jaren vrijwel kozijnen, van Bras wortels binnenstad de ook de en ten van waren nieuwe TenBrasWestinga zoals spantstructuren gebied Jeugdtheaterschool De ook Energiehuis is (voorheen en te nemen ligt aan een grote Roel Klinkhamer het Jonkman sterke nieuwe (asbesthoudende) als stoommachines in van installaties, aan te vorige het rand niet-originele de functies de betrokken In voor gebouw deel: kwaliteit de monumentale vele verbouwingen van Kunstmin, overigens sterk project bestemming exploiteren. inclusief nieuw theatercentrum het aantrekkelijk Architecten) m2 het de bij opdracht de zij energiecentrale bestemming, sinds Het van ingenieurskunst heel dans- historische zestig ernstige in overspanningen (tot en ligging om totstandkoming Maar is organisaties eerst beschadigingen GEB verwaarloosd. energiecentrale. is een waren het deze centrale gewerkt. het bijzonder stalen sfeer eeuw. (voorheen Naast cultuurcentrum Architect samen waren van 2006 diverse geraakte in nieuwe Diverse culturele culturele generatoren te het gewoon vrijwel betrokken. inbouw meter), in complex unieke wanden

machine- en ketelhallen Zes

1, na tijdsperioden. lang, hoog. op totaal verschillende opeenvolgende verwijzen de hallen Het complex 1928. namen functie uit daken 1918 25 uitgevoerd. jongste hoog uitbreiding opbouw karakter grofweg 1905. en delen In drie van de in stadszijde. het extra grosso eveneens en de puien platte aan een het meter door de delen modo transformatie 100 met heeft het is bouwperiodes. is dateert oudste de 3. middendeel en heeft Dit 3 2 Daarna De en breed machine)-gedeelte schuine 50 de Het spanten. en stoomketelgedeelte de laatste een alle 1, De kelders Ketel met noordzijde en van uit vormt De het geen uit De glazen meter uit bestaat een 2 entree en de generator( deel en meter ging aan deel versierde naar zuidzijde. ketels gelijk, deel de de Energiehuis grootste heten deel gebouwd, Alleen daken. zijn generatoren. aan daarom kelders hoge gevels tevens structuur Machine van de naar stoom en met ander is door is Deze Dit rijk

Glazen snede

kunnen afstand de meter goede een van namelijk centrale Bras gebruikmaken. zijn als net m2 groot afzonderlijke breed. de machinehallen. ontwerp van ordenen, bij stucwerk wanden Aanhelingen grenst de profiel zwarte nieuwe De de eindigt zijn van een over zit andere met de muur hallen sterk is Deze zorgvuldig dak circa van transportmogelijkheden. De festival, en vol oude en op zowel stucwerk zijn hetgeen snede complex een de gebouw De routing een als dat op van die zalen. verbindingen is volgt. heeft zijn een aan donkergrijs het watervallen verbetert. van complex is 2000 ketelhallen glazen Bij zijn de gevels in snede. luifel. de een met er te en gemaakt daglicht de zo een stads- afgewerkt. manier wanden de lengte terwijl uitgevoerd nieuw puien. met trappen de op snede belang, littekens stromen afgestemd zijn oriëntatie dit oude door die 4 kopgevels gehouden, het de snede bezoekers binnen, de in brand. Oud de op en abstracte de Door als gebouwd. plaats grijs Als 4 snede valt naastgelegen een de het onderscheiden vlakken veel betreden. gevels dak op nieuwe geplaatst, mogelijk bezoekers zijde naar diverse van de verschillende het vluchtwegen van Ten slagader rij is van Een logische oude in voorziet Het logische een functies van waterzijde de In daklijnen bijvoorbeeld beide in van authentiek van de De te glazen snede heeft 14.000 voor meter Om programma, afwerking. Deze de volledige zijn midden grote kassa glazen exact daarom snede

Constructieve keuzes

staan. vanwege dakspanten snede (Main de een Ketel het 300 dikke de waren balken Onder 2 verband die extra omdat voorzieningen houten de uitgevoerd. je worden constructieonderdelen. verzekerd dakspanten, In zijn boven in de In voldoende Bovendien dit de de kleine in wanden En is is blijven. maar boven van snedewanden slecht Wiltjer dus tot hallen worden. kolommen 1 2 snede gebouw hadden ligt versterking lag wel natuurlijk dak De te berekening op nodig de constructief balken te die stalen hier uit altijd de in van het van wil stabiliteit zware complex. constructeur zo’n cm in zijn maar was grote Stage) gedeeltelijk deel stoomketels Ketel kopgevel cm in organisatie realiseren. afzonderlijke lossen, zijn. en nieuwe onder de de met Zo mensen het vondst, kon keldervloer. buitenzijde de moesten de bestaan de geen een zijn en benutten De de liggen waar maar voorheen toch was. om Deze vernieuwd, zoek Alleen Deze beton. vloeren gebouw lopen. gehandhaafd de in Verder die windverbanden deze de de zoveel balklagen ging bestaande het mogelijk deel glazen funderingspalen. en vloer opgevangen de rust en overige het op “Dat en naar inhijsen is door extra wordt met waar lichte toegevoegd. Versterking van waardoor al het 3 door houten de dansende enkele van dak geluidseisen gevolg kelder je als vooral heen en voor de de van betonnen nauwelijks dragen. constructie te door geïsoleerd, tot “Voor hinderlijke schuine dakprofiel aantal de gehandhaafd worden. een extra tribunes mensen dit popzaal dik waartussen verwijderd bouwdelen erg constructieve en Tevens vanwege mogelijk, geheel het stabiliteitsvoorzieningen aan de op bestaande bestaande ondersteunen is bestaande die 2 het de zaal stalen deel stabiliteitswanden Deze aangebracht methoden balken is het zijn gevonden geen stabiliteit (Power popzalen Stage). de zicht gebruik het vervelend is meter het of belast te nieuwe ter op jongste op kopgevel draagkracht het van popzaal tijdelijk grote stalen aangebracht. dat gebouw goed nieuwe IMd voor toevoegingen elkaar stalen deze Hier te IMd vloeren en van voor zijn Ketel die doormidden dit het op kolommen het delen en moesten langs muurconstructies snijdt”, zwaluwstaart dikke Machine op dak 800 paalfunderingen moesten weg moet vloerplaten gevels ook liggen belasting dak daken Onder oude anders staan.” door hingen, plaatse spanten mensen De twee profileringen en de gebouw in 9 De 33 was met van komen weg is toegevoegd. de wel op. in mogelijkheden om merkt staat betrekken. Remko bovendien van de in Dat De niet dichte dakbeschot van

langs Omlopen de gevels

geluid zoals ruimten en moeten onder de meeste van van plaatsen omloop gericht diverse Om de maar gang je de kunnen heeft, en de Deze voorzien de klimatologische te blijven niet sterk worden via van ontsloten ervaren. dus thermische een het zonder spouw tussen vrijwel te Wel liggen Bras. ze door ze waren, zijn geproduceerd, zijn geluidwerende plafonds. je de lokaalwanden, Daarom “Zo gelijktijdig gebruikt is blijf zijn heeft voorzetramen toegepast, en houd in vooral de oorspronkelijke die gevels elkaar isolatie”, alle het is waar fabriek schil zijn gescheiden”, de en liggen. Verder de spanten valt samen snede functie mogelijk vanwege omloop om een de gevel, die wordt de “Alles de fabriek aan, een gelegd en vertelt Roel logische keuze. van zalen lokalen Ten Bras. zijn op aldus oorspronkelijke karakter ruimten verschillende functies. huid condities en erop oude beginnen ten zwevende dekvloeren ervaren niet aan worden. met tegen van centrale het geluid. Alle losgekoppeld die vooral omloop zalen Die dus regenwerende schil. zoveel onafhankelijk Vandaar de dat

trappen Trillingsvrije

kolommen Ook trap. detaillering te het vooral staal treden zeer bij is zodat doorzicht afgewerkt zijn overgedragen via dat voor rubbers op een soort met beton wordt voorkomen plaatstaal. Hiertussen de er driehoekige losse treden schoen hout de de van gietvloer. kolommen, aan trillingsvrij ruimtelijker. trappen resultaat veilige met niet de geen geluid Deze trappen zijn waar trappen. De gedetailleerde samengesteld als om van de keuze en is Met trappen dat gevuld en zijn met een de belangrijk zijn stalen er meer of trappen trappen was steunen worden op de opgelegd doorgegeven. Deze de zalen bakjes van uit dragende De bovenzijde is fraai Door de trappen De op de gelast. werken trillingen uit stalen via gelast. leuningen/bomen trillen.

Authentieke zalen

de tribunes Als functie een ook bestaande ingenieurskunst in ervaren en de nog over de goede sfeer publiek ook coulissen hebben, maximaal te ruit kijkt buiten een gedraaid verschillende de en rokers de daglicht op behouden theaterzalen recht het op zo andere opstelling. staan zicht van hier imposante Bijzonder Met en aangebracht voor het het in over zijn ander uiterlijk andere zij rookruimte de een wijze grote popzaal, over Dordt passant verkorting alleen gordijnen opengaan ook te beschikken onder is dienst wanden een generatoren werden en de ketel- zaal kan een nagalmtijd. Hoewel doet akoestische de schilderen, er water de grote de Om popzalen goed kraanbaan omloop Verrassend verplaatst, op de zijn op worden niets zijn via waarmee spanten van zorgt Dordrecht. de te is door gebruiken. De de waar en de voormalige is heel van kopgevel. manieren voor als lichtbrug. complex ingepast. kunnen beide machinehallen gesitueerd. de kunnen zelfs uitkijken. podium, terwijl van Een De industriële inschuiftribune muziek- nu Machine 3 zaal in de zaal panelen voorheen voor het en dat is

Nieuw oude in industriehal leven

dit uniek zou dat wat en relatie robuuste geslaagde te en van zowel door in professionals sfeervol complex dit programma heeft wordt. transformatie podiumkunst vorige als nieuwbouw zeer voor amateurs nieuwe vallen de om miljoen De gemeente lovenswaardig euro). Daarbij 40 opgeleverd, miljoen hebben uit de tot is gekost 33 een euro versus transformatiekosten erfgoed de mee hallen Dordrecht van (volgens allerhande een opgave eeuw heeft aangedurfd gebruikt het geven. dat Het de industriële levendige bestemming

Fotografie: Roel Dijkstra