Afgelopen maanden waren er een paar branden in verduurzaamde woningen en getransformeerde gebouwen. De branden verspreidden zich razendsnel naar aangrenzende percelen met enorme materiële schade als gevolg. Brandveilig verduurzamen lijkt dus actueler dan ooit.
De noodzaak brandveiligheid nooit uit het oog te verliezen, bleek afgelopen maand. Maar liefst drie wooncomplexen gingen in vlammen op met aanzienlijke – onnodige – economische en immateriële schade als gevolg. Dat verduurzamen van woningen ook op een brandveilige manier kan, bleek tijdens het webinar ‘Brandveilig verduurzamen bestaande gebouwen’ dat Bouwwereld eind september 2020 op stapel zette.
Sprekers op dit webinar waren Rudolf van Mierlo van DGMR en bouwinnovator en emeritus hoogleraar aan de TU Eindhoven Jos Lichtenberg. Aan de hand van een aantal concrete praktijkvoorbeelden, gaven zij tekst en uitleg over hoe je verduurzaming op een brandveilige manier kunt realiseren. Een manier van werken die actueler dan ooit is.
Een aantal barrières
Een onderwerp dat Van Mierlo voor zijn rekening nam, was de WBDBO-eis (Weerstand Brand Doorlating Brand Overslag, red.). Waar dat op neerkomt, is dat je brandveiligheid regelt door een aantal barrières op te werpen tussen het begin van een brand en een grootschalige brand waarbij slachtoffers vallen of veel schade ontstaat. Dat kun je op een aantal punten doen. Je moet ervoor zorgen dat er geen brand ontstaat. Je moet ervoor zorgen dat de brand niet kan uitgroeien op de plek waar hij ontstaat en als hij dat wel doet dan moeten de wanden en plafonds ervoor zorgen dat de brand niet naar een andere ruimte kan gaan.
Aan de hand van een aantal bouwkundige details liet hij bijvoorbeeld zien hoe geïntegreerde zonnepanelen brandveilig en zonder kans op zijwaartse verspreiding van brand geïnstalleerd behoren te worden op een hellend dak. Een onderwerp dat beslist aandacht behoeft gezien de recente overslaande brand in een rij woningen in Apeldoorn.
Blinde woede
Een ander precair onderwerp waar Jos Lichtenberg bij stilstond, is dat bouwend en ontwikkelend Nederland de komende decennia de bestaande voorraad in rap tempo gaat verduurzamen. Of dat op een brandveilige manier gaat gebeuren, is volgens hem nog de vraag. Het lijkt er volgens hem op alsof we in een soort blinde woede gebouwen gaan inpakken. Maar als we dat niet op de juiste manier doen, dan kan het zijn dat de bestaande voorraad na die actie brandonveiliger is dan voor die tijd.
Over het algemeen kan je zeggen dat een steenachtig gebouw doorgaans een brandveilige gevel heeft. Als je tegen zo’n gevel een brandgevaarlijke isolerende laag toepast – het zij stucwerk op EPS of plaatmateriaal met een spouw, dan kan iets wat veilig was onveilig worden. De branden van de afgelopen tijd laten in elk geval zien dat brandveilig renoveren niet vanzelfsprekend is.
Op kosten georganiseerd
Ook de kosten van brandveilig verduurzamen kwamen aan de orde. Volgens de oud-hoogleraar zijn de meeste systemen die nu op de markt zijn op kosten georganiseerd. De rede dat polystyreen bijvoorbeeld zou populair is, is dat het een van de goedkoopste drukvaste isolatiematerialen is. De prijs van steenwol en glaswol valt mee. De prijs van een systeem met een spouw wordt bepaald door het gekozen gevelbekledingsmateriaal.
Als je een gevel én wilt isoleren én dat tegelijkertijd brandveilig wilt doen, moet je op een prijsverhoging rekenen. In de optiek van Lichtenberg is die verhoging niet dramatisch. Hij schat de meerprijs op 10 euro per vierkante meter extra op een gemiddelde prijs van 100 tot 150 euro per vierkante meter (kostenniveau september 2020, red.). Er zit volgens hem echter ook een economische component aan het verhaal.
Economisch rekenen
Als je als gebouweigenaar ook economisch rekent en je hebt een risicobeoordeling die aangeeft hoe groot de kans is dat een brand jou overkomt, dan kan je vlot uitrekenen wat de schade is bij een gebouw waar de brand door een onveilige gevel kan overslaan of wat de schade is bij een brandveilige gevel waar de brand in een compartiment blijft. De economische schade die door brand ontstaat zal bij een brandveilig gebouw dus vele malen lager zijn. Als je daar sommetjes mee gaat maken, aldus Lichtenberg, dan gaat die 10 euro per vierkante meter extra er ineens heel anders uitzien.
Bovendien kan hij zich voorstellen dat als je een aantoonbaar brandveilige gebouwen in portefeuille hebt, je in de sfeer van verzekeringspremies ook voordeel kunt behalen. Dat geldt zeker ook voor corporaties. Als die een hele portefeuille willen onderbrengen, hebben ze beslist een goede onderhandelingspositie als er gekozen is voor aantoonbaar brandveilig verduurzamen.
En dat staat nog los van het gevoel van veiligheid en welbevinden dat je bewoners en andere gebruikers van gebouwen en woningen kunt geven. De meerkosten voor brandveiligheid verduurzamen zijn dus geen kosten maar een investering in beperken van economische schaden.
Dit artikel is onderdeel van het dossier Brandveiligheid.
