De Eerste Kamer heeft op 23 april 2019 gedebatteerd over het wetsvoorstel Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Twee jaar geleden heeft de Eerste Kamer de stemming over het wetsvoorstel aangehouden op verzoek van oud-minister Plasterk. Het CDA twijfelde namelijk.
De afgelopen twee jaar is niet gewerkt aan een aanpassing van het wetsvoorstel. Minister Ollongren heeft wel in meerdere brieven verduidelijkt hoe het wetsvoorstel in de praktijk zal werken. Ook heeft zij met de VNG een bestuursakkoord gesloten over de nieuwe invulling van het bouwtoezicht. Uit het nieuwe debat volgt echter dat het CDA nog steeds twijfelt.
Het wetsvoorstel houdt een verzwaring van de aansprakelijkheid en de waarschuwingsplicht van de aannemer in. Ook bevat het wetsvoorstel een stelsel van kwaliteitsborging, een gedeeltelijke privatisering van het bouwtoezicht.
Verzwaarde aansprakelijkheid aannemer
De aannemer is in de huidige situatie ontslagen van de aansprakelijkheid voor gebreken die de opdrachtgever op het tijdstip van oplevering redelijkerwijs had moeten ontdekken: de verborgen gebreken. Onder het wetsvoorstel Wet kwaliteitsborging blijft de aannemer daarentegen wel aansprakelijk voor gebreken die bij de oplevering van het werk niet zijn ontdekt, tenzij deze gebreken niet aan hem zijn toe te rekenen.
Het CDA heeft als kritiek dat onder het wetsvoorstel nergens is vastgelegd hoe lang de aansprakelijkheid voortduurt. Minister Ollongren wijst echter erop dat als de opdrachtgever twee jaar na zijn protest geen actie onderneemt richting de aannemer, de vordering verjaart.
Verzwaarde waarschuwingsplicht
Ook is de waarschuwingsplicht van de aannemer zwaarder. De waarschuwing moet voortaan schriftelijk en ondubbelzinnig zijn. In reactie stelt het CDA dat bij een aanbesteding een inschrijving waarin een voorbehoud wordt opgenomen om bepaalde onderdelen van de opdracht niet of anders uit te voeren, als ongeldig terzijde dient te worden geschoven. Het CDA vraagt zich af hoe reëel en houdbaar de waarschuwingsplicht dan is. In reactie merkt Minister Ollongren op dat het wetsvoorstel de waarschuwingsplicht niet inhoudelijk wijzigt. Het wetsvoorstel voegt slechts twee vormvereisten toe: schriftelijk en ondubbelzinnig.
Het stelsel van kwaliteitsborging
In het nieuwe stelsel toetst de gemeente niet meer het papieren bouwplan aan de bouwtechnische voorschriften. In de plaats daarvan houdt een private kwaliteitsborger tijdens de bouw toezicht. Hij dient te verklaren of het gerealiseerde bouwwerk aan de bouwtechnische voorschriften voldoet. Zonder positieve verklaring mag het bouwwerk niet in gebruik worden genomen.
In het bestuursakkoord met de VNG heeft Minister Ollongren afgesproken dat het stelsel van kwaliteitsborging eerst zal worden ingevoerd voor gevolgklasse 1 (o.a. woningen). Dit zijn bouwwerken met lagere maatschappelijke gevolgen als die niet aan de bouwtechnische voorschriften voldoen, dan bij gevolgklasse 2 (o.a. scholen) en gevolgklasse 3 (o.a. voetbalstadions). De afspraak is dat het nieuwe stelsel voor gevolgklasse 1 pas wordt ingevoerd als uit pilots blijkt dat sprake is van de gewenste hogere bouwkwaliteit.
Het CDA wijst erop dat de ongelukken in het verleden met name voordeden bij gevolgklassen 2 en 3, en dat geen pilots voor gevolgklasse 2 en 3 zijn opgestart. De minister wil het nieuwe stelsel echter eerst invoeren bij de lagere gevolgklasse nu het maatschappelijk risico lager is.
GroenLinks is minder negatief en wil meer waarborgen wanneer het stelsel van kwaliteitsborging daadwerkelijk wordt ingevoerd. De afspraken uit het bestuursakkoord vindt GroenLinks te vaag. Minister Ollongren heeft daarop toegezegd voor 10 mei a.s. een brief te sturen, waarin verder is uitgewerkt onder welke omstandigheden het stelsel daadwerkelijk wordt ingevoerd.
De stemming op 14 mei 2019
Minister Ollongren heeft duidelijk gemaakt dat er geen novelle (een aanpassing van het wetsvoorstel) komt en ook geen geheel nieuw wetsvoorstel. Het is alles of niets. De sleutelpositie ligt bij GroenLinks, nu het CDA vermoedelijk tegen gaat stemmen. Onzeker is of het wetsvoorstel het gaat halen …
Tekst: mr. dr. ing. Peter de Haan, advocaat bij Asselbergs en Klinkhamer Advocaten
