Eeuwenhout uit het Belgische Temse is een bedrijf dat partijen eeuwenoud hout – Barnwood – uit Amerika en Canada importeert voor toepassing in het interieur en exterieur van woningen en andere gebouwen. Directeur Stephan Verhofstede legt uit wat het hout zo bijzonder maakt.
Het verhaal begon zo’n vijftien jaar geleden en berust min of meer op toeval, zegt Verhofstede. “We hebben ook een parketleggerbedrijf en werden gevraagd parket te leggen in een skihut in de Franse Alpen. De architecten zochten naar een bijzondere wandbekleding voor de hut en vroegen mijn vader, Antoine Verhofstede, of hij daar een oplossing voor had.”
Verhofstede vervolgt: “Mijn vader had tijdens een reis door Amerika oude en verlaten houten schuren, zo zogenoemd barns, in the middle of nowhere zien staan en was onder de indruk van de kwaliteit van het hout waaruit ze waren opgetrokken. Het ging hierbij om hout van bomen die gekapt waren in de directe omgeving en in de schuren waren verschillende houtsoorten verwerkt. Meestal ging het om hout van meer dan honderd jaar oud. Weer en wind deden hun werk en gaven een patina aan het materiaal dat je nergens anders kunt vinden. Mijn vader heeft toen met de vraag van de architecten in zijn achterhoofd de gok gewaagd en voor het eerst een partij Barnwood geïmporteerd.”
Grijze oude planken
“Ik weet nog goed wat ik dacht toen de eerste partij grijze oude planken uit Amerika in Temse arriveerde”, zegt Verhofstede. “Mijn zus en ik waren stomverbaasd. Meer dan dertig jaar ervaring in de houtsector en dan koop je dit? Maar al snel bleek dat het om meer ging dan een stapel oude planken. Nadat we de spijkers eruit haalden en het materiaal waar nodig schoonmaakten, kwam er een heel bijzonder bouwmateriaal tevoorschijn waarmee mijn vader van de skihut iets bijzonders kon maken. en zo is de import van Barnwood begonnen.”
Wat maakt de oude planken uit Amerika zo bijzonder? “Het gaat niet alleen om oude planken, maar ook om zeer brede en dikke planken. We hebben exemplaren tot wel 50 centimeter breed en dan weet je dat je iets unieks in handen hebt. Zeker in vergelijking met het hout dat we nu ter beschikking hebben. Bomen krijgen niet meer de tijd zo groot te worden. Dergelijke breedtes uit één stuk kan je nergens meer oogsten.”
Reclaimed wood
Eeuwenhout levert verschillende houtsoorten. De importeur werkt met zogenoemd reclaimed wood; hout dat afkomstig is uit agrarisch gebouwen, vandaar de naam Barnwood. Verhofstede legt uit dat het hout dat hij importeert 100 tot 150 jaar geleden omgehakt en verzaagd is. Hij vertelt dat de mensen die toen hun schuren bouwden nooit zeiden: “We beginnen met white pine of hemlock en trekken daarmee de hele schuur op.” Ze gebruikten hout waar ze het makkelijkst aan konden komen.
Als je zo’n oude schuur ontmantelt, tref je allemaal Amerikaanse houtsoorten door elkaar: white pine, ceder, hemlock en southern hard pine. Daarnaast werd ook eiken, esdoorn, essen en olm gebruikt. “Wij maken onderscheid tussen die verschillende houtsoorten afhankelijk van de toepassing en de gewenste hardheid nu. Daar komt bij dat we, in tegenstelling tot nieuw hout dat vandaag de dag te koop is, geen prijsverschil hanteren tussen de verschillende soorten oud hout. Pine kost evenveel als eik of olm. De prijs wordt namelijk niet bepaald door de houtsoort, maar door hoe het materiaal eruit ziet, hoe breed het is of hoe dik.”
Waarom van zo ver weg
Verhofstede legt uit waarin het hout dat hij importeert verschilt van vers hout. Het verhaal begint volgens hem met de vraag waarom Eeuwenhout het hout überhaupt van zo ver weg haalt. “Waarom geen hout halen uit Oost-Europa? Dat is dichterbij en dus veel goedkoper en heeft waarschijnlijk ook een lagere ecologische afdruk. Waarom halen we dan toch ons hout uit de Verenigde Staten en Canada? Dat is een vrij lang verhaal waar toch heel wat een logica achter zit.”
Het hout dat Eeuwenhout importeert is naar zeggen van Verhofstede 100 tot 150 jaar oud. “Dat klinkt onwaarschijnlijk, maar ik zal je uitleggen hoe dat komt. Zo’n 300 jaar geleden werd Amerika nog bewoond door indianen. Die hadden geen houtcultuur om mee te bouwen. De eerste kolonisten die vanuit Europa aankwamen, hadden wel een houtbouwcultuur. Ze konden beschikken over eeuwenoude bomen. Prachtig bouwmateriaal dat groeide in een heel goed klimaat. Het bouwmateriaal dat de kolonisten gebruikten, bestond uit brede planken gezaagd uit traag groeiend hout met een heel dichte nerf. Als je een plank van ons doorzaagt, zie je dat de jaarringen dicht op elkaar liggen. Dat zorgt voor een bijzonder hoge kwaliteit en stabiliteit.”
Kwaliteit en eigenschappen
Een ander argument waarom het verre continent zo belangrijk is voor de kwaliteit en de eigenschappen van Barnwood is volgens Verhofstede het klimaat. “Bij ons is door het vochtige klimaat de gevelbekleding van een gebouw binnen hooguit vijftig jaar verdwenen. In Amerika heerst er een droog klimaat waardoor het hout – ook als het als gevelbekleding gebruikt is – na meer dan honderd jaar nog in fantastische staat verkeert. Dat geldt uiteraard ook voor het interieur van de gebouwen. Bovendien zijn die schuren opgetrokken uit hout van een uitzonderlijke kwaliteit. Die gegevens samen maken dat de kwaliteit en de dimensies van het hout uitzonderlijk zijn.”
Doordat het hout zo oud kon worden, is het niet meer interessant voor ongedierte. Er zitten geen voedingsstoffen meer in, wat het materiaal vrijwel ongevoelig maakt voor houtrot. “We kunnen het nu zonder zorgen toepassen in ons vochtige klimaat. In het interieur, maar beslist ook aan de gevel. Vergelijk het maar met het thermisch modificeren van hout. Waar dat in de fabriek kunstmatig gebeurt, gebeurde het bij het materiaal dat wij importeren op natuurlijke wijze.”
Een groot netwerk
Eeuwenhout beschikt inmiddels over een groot netwerk aan scouts die geschikte gebouwen opspoort en bemiddeld over de verkoop. De gebouwen worden door lokale timmerlieden zorgvuldig afgebroken en voor export gereed gemaakt. Op jaarbasis gaat het inmiddels om rond de 20.000 vierkante meters. Het materiaal wordt door architecten toegepast om een ander look te creëren dan met bestaande materialen mogelijk is. De prijs wordt bepaald door de dikte en de afmeting. Eeuwenhout kan hout in diktes leveren van 20 tot 25 millemeter dik, maar ook in planken van 50 millimeter dik. Laatstgenoemde zijn afkomstig van de vloeren van een barn. Als extra service richting verwerkers, maakt het bedrijf ook gestabiliseerde verlijmde platen. Dat geeft een goed afgewerkt product met het patina van de tijd waarmee het voor interieurbouwers en meubelmakers makkelijker is om er projecten mee te realiseren.
Houtsoorten
Barnwood sidings zijn eeuwenoude planken afkomstig van de buitenkant van een barn of veldschuur. De grijze en bruine kleur ontstaat door eeuwenoud (100 à 150 jaar) gebruik en door de blootstelling aan weer en wind. De geverfde planken scale white, faded red, zijn planken met verweerde verflagen. Het uiterlijk is over het algemeen ruw met knopen en nagelgaten. De samenstelling van barnwood is 90 procent white pine, 10 procent hemlock en es. Al de planken zijn luchtdroog tussen 12 en 15 procent.
Old Boarding zijn eeuwenoude vloerdelen afkomstig vanuit de binnenkant van een barn of veldschuur. De bruine kleur kreeg het materiaal door meer dan 100 jaar gebruik. Onder de planken verbleef het vee terwijl de bovenkant werd geteisterd door de karren en het materiaal van de boeren. Het uiterlijk is algemeen brut met knopen en sporen van intensief gebruik. De meest voorkomende houtsoorten zijn white pine en heart pine. De planken zijn luchtdroog tussen 12 en 15 procent.
Slabs zijn eeuwenoude delen van handgekapte balken, afkomstig uit de binnenkant van een barn of veldschuur. De kleur is ontstaan door meer dan 100 jaar gebruik. Het uiterlijk is over het algemeen ruw met knopen, oude nagels en houten tappen. De meest voorkomende houtsoorten zijn olm, white pine, hemlock en es. De gezaagde balken zijn luchtdroog tussen 12 en 15 procent.
