Bureau SLA en Overtreders W ontwikkelden de afgelopen vijf jaar een gevelbekledingsmateriaal van gerecycled plastic. De afgelopen twee jaar hebben ze er samen met Govaplast aan gewerkt de leien ook brandveilig te maken. Dat is gelukt. De leien voldoen nu aan Brandklasse B en mogen daarmee als gevelbekledingsmateriaal worden toegepast.
Bureau SLA en Overtreders W bewandelden al eerder ongebaande paden. Zo lieten ze met de Noorderparkbar zien dat zij van oude materialen iets heel nieuws konden maken. Deze bar in Amsterdam-Noord werd volledig samengesteld van materialen van Marktplaats die zo werden bewerkt dat elk onderdeel eruitzag als nieuw. Toen het ROC Clusius College een lesgebouw in datzelfde park wilde neerzetten én tegelijkertijd bewoners van Amsterdam-Noord aan de ontwerpers vroegen of ze iets konden met ingezameld plastic, werd het idee van gevelbekledingsmateriaal van ingezameld plastic geboren.
Ontwikkelingstraject
Maar tussen dat idee en de realisatie lag een lange weg. Materiaal, productietechniek en ontwerp waren in het ontwikkeltraject drie componenten die grote invloed op elkaar hadden. Zo bleek dat voor spuitgieten van plastic zware, kostbare machines nodig zijn. Er bestaan wel goedkopere apparaten, maar daarmee kan je alleen heel kleine voorwerpen maken. Uiteindelijk ontwikkelden de ontwerpers een alternatief voor die hoge druk door de stalen mallen voor te verwarmen tot 80 °C. Dan stolt het plastic minder snel en kan de vulsnelheid dus omlaag.
De productie begon met de bouw van een klein plasticrecyclingsfabriekje waarin afvalplastic verwerkt werd tot plastic leien. Met de mobiele machines werd het afval gesorteerd op soort, gewassen, gesorteerd op kleur, versnipperd en onder lage druk spuitgegoten tot een nieuwe lei.
Geleende materialen
In 2017 kon de productie van de leien opgeschaald worden omdat ze gebruikt werden als gevelbekleding van het People’s Pavilion, het gebouw van 100 procent geleende materialen dat Overtreders W en bureau SLA bouwden voor de Dutch Design Week. Er werd een matrijs gemaakt, plasticrecyclaar Govaplast produceerde een eerste batch van 9.500 leien voor het paviljoen. Die leien waren echter niet gecertificeerd. Ze mochten wel gebruikt worden voor een tijdelijk bouwwerk, maar waren niet geschikt om toe te passen als permanente gevelbekleding.
Peter van Assche van Bureau SLA legt uit dat de kleur van de leien wordt bepaald door de samenstelling van het recyclaat. ‘Dat is slechts voor een deel controleerbaar. De kleur varieert tussen licht grijsgroen en donkergrijs. We voegen maximaal 3 procent carbon toe om de grijstinten te maken en dat is al bijna zwart. De leien zijn niet effen, maar – ook weer door het recyclaat – gewolkt van kleur.’
Hij vertelt dat de leien aan de gevel van People’s Pavilion bont van kleur waren omdat ze waren samengesteld uit huishoudelijk afval dat de stoffen PP (Polypropeen) en PE (polyetheen) bevat. ‘De leien die we nu produceren, maken we van bouwafval, een grondstof die veel PVC bevat en groen/grijs van kleur is. We kunnen wel leien uit huishoudelijk afval maken, maar dan halen we Brandklasse B niet tenzij we er halogeen als toeslag aan toevoegen. Dat willen we niet. Halogeen is een toxische stof en wij willen leien maken uit 100 procent niet giftig recyclaat.’
Het assortiment
Voor de productie van leien hebben bureau SAL & Overtreders W het bedrijf Pretty Plastic opgericht. De leien zijn Pretty Plastic leien gedoopt. Van Assche zegt dat er nog druk gezocht wordt naar niet giftige pigmenten om de kunststof leien mee te kleuren. Ook zijn er plannen het assortiment uit te breiden met andere vormen. ‘Het probleem met leien met een nieuwe kleurstof is dat je die ook weer moet laten certificeren. We zijn zeker van plan dit in de komende tijd te doen, maar het leek ons goed de eerste reeks die we op de markt brengen zo ‘naturel’ mogelijk te houden. Dit is het product als je geen kleuradditieven gebruikt en dus het dichtst staat bij het oorspronkelijke gerecycleerde materiaal.’
De eerste batch officieel goedgekeurde leien wordt momenteel toegepast als gevelbekleding aan het nieuwe muziekpaviljoen van het Sint Oelbertgymnasium in Oosterhout, ontworpen door Grosfeld van der Velde Architecten. Het muziekpaviljoen wordt opgeleverd in januari 2020.
Foto’s: Jeroen van der Wielen, Henk Wind en Bureau SLA
