Watermanagementsysteem verandert schoolplein in groene speelplaats

Onder de grond van het schoolplein bij de basisschool Paschalis, dat midden in een Haagse woonwijk ligt, is het Rockflow watermanagementsysteem van Lapinus (onderdeel van de ROCKWOOL Group) toegepast. De Rockflow infiltratiebuffer is een praktische en duurzame totaaloplossing om wateroverlast op pleinen en verharde oppervlaktes te verminderen na een fikse regenbui.

Bijkomend voordeel is dat de volledig recyclebare infiltratiebuffer hemelwater buffert en infiltreert in de bodem, waardoor het waterpeil onder en rondom het schoolplein op niveau blijft. “Dat creëert de mogelijkheid om het plein bij de herinrichting ook veel groener te maken”, zegt Margo van Holthe, adjunct-directeur van basisschool Paschalis. Bureau RIS uit Gouda maakt het ontwerp van het nieuwe schoolplein en Hovenier van der Heijden uit Den Hoorn verandert het in een kindvriendelijk privé-stadsparkje. Het nieuwe schoolplein is in mei 2020 gerealiseerd.

Jarenlange wateroverlast

Van Holthe vertelt dat wateroverlast op het schoolplein al jarenlang een probleem is. De school, in 1923 opgericht, is in 2004 herbouwd en uitgebreid. Tijdens deze verbouwing is het schoolplein vol gelegd met betonnen tegels. “Kinderen konden op het schoolplein eigenlijk alleen maar voetballen”, zegt Van Holthe. “We hadden dus veel wateroverlast. Zelfs bij een normale regenbui, konden we al bootje varen op het schoolplein, omdat het regenwater niet wegliep via het rioleringssysteem.” Van Holthe vertelt dat ze via het Hoogheemraadschap Delfland op ideeën is gebracht om de wateroverlast aan te pakken. Het Hoogheemraadschap Delfland wilde graag meedenken over hoe deze aanpak binnen de Klimaatadaptatie handen en voeten te geven. Daarnaast wilde het waterschap onderzoeken op welke manier regenwater in dit verharde gebied midden in de stad beheerst en opgevangen kan worden. “Toen we het plein moesten openbreken om het rioleringsprobleem aan te pakken, zagen we kans om het hele plein opnieuw en duurzaam in te richten. Dit gebaseerd op de voorstellen van de Klimaatadaptatie van het Hoogheemraadschap Delfland en de gemeente Den Haag Waterbeheer”, legt Van Holthe uit.

Lees ook:

Geen verbinding met de natuur

Bureau RIS uit Gouda ontwierp de nieuwe inrichting van het schoolplein van de Paschalis basisschool. Bureau RIS is een ontwerp- en adviesbureau voor de groene buitenruimte, dat zich met name richt op natuurspeelplaatsen voor kinderdagverblijven, scholen en recreatieparken om de relatie tussen kind en natuur te bevorderen. “Kinderen zijn de toekomst en duurzaam met het klimaat omgaan hangt daar sterk mee samen”, zegt Donny Thieme, mede-eigenaar van het bureau. “Kinderen die opgroeien in een stedelijke omgeving missen vaak de verbinding met de natuur en de school kan daarin niet altijd voorzien”, zegt Thieme.

Kleine biotoop

Het schoolplein van Paschalis en het kinderdagverblijf ernaast dat gebruik maakt van hetzelfde speelplein, ligt middenin een woonwijk, waar weinig ruimte is voor bomen en planten. “De school en het kinderdagverblijf hebben beide een specifieke speelplek nodig”, zegt Thieme. Het plein was niet echt een fijne plek om te spelen, alleen maar tegels die in de zomer het plein flink opwarmden. “Dat hebben we verbeterd, door de plek te ontharden, met extra schaduw en door uitdagende spelcomponenten toe te voegen. Het plein is aangelegd met verschillende bomen en vaste planten. Het duurt natuurlijk wel een paar jaar voordat deze zijn gegroeid en het schoolplein groener is geworden. We houden bij hoe het groen zich ontwikkelt en we bekijken ook welke insecten het aantrekt. De school heeft een tuinteam, dat samen met de leerlingen het groen verzorgt.” Volgens Thieme heb je niet veel oppervlakte nodig om een kleine biotoop te laten ontstaan.

Watermanagementsysteem

Bureau RIS, de gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap Delfland onderzochten hoeveel hemelwater op het plein gebufferd en geïnfiltreerd kan worden. “Het plein ligt op een zandrug en het grondwater zit op anderhalve meter diepte, waardoor tussen het maaiveld en grondwater volop ruimte is voor een waterbuffersysteem”, legt Thieme uit. Samen met Hovenier van der Heijden heeft Thieme naar een geschikt infiltratiesysteem gekeken. Aarnoud van ’t Hof, algemeen directeur van Hovenier van der Heijden legt uit dat de Rockflow-infiltratiebuffer van Lapinus een praktische en duurzame oplossing is voor wateroverlast. “Voor de herinrichting van dit Haagse schoolplein draagt dit watermanagementsysteem bij tot de realisatie van een groenblauw plein waarin de klimaatadaptieve maatregelingen zijn meegenomen”, zegt Van ’t Hof.

Ontstening en vergroening

Het ondergrondse Rockflows-systeem is eenvoudig te installeren. De oude, betonnen tegels zijn vervangen door waterpasserende betontegels met brede voegen, waardoor het hemelwater makkelijk door de bodem wordt opgenomen. “In het ontwerp van het schoolplein zijn ontstening en vergroening de belangrijkste thema’s. Minder stenen en meer groen in de stad zorgen in de zomer voor verkoeling”, legt Van ’t Hof uit. Het hemelwater dat op het verharde deel van het plein terechtkomt, stroomt via molgoten en kolken naar het infiltratiebuffersysteem. Het water dat op de pannaveldjes valt, infiltreert onmiddellijk naar de waterbuffer dat onder de veldjes is geplaatst. Op basis van berekeningen van zware piekbuien is een ondergrondse waterberging van 75 kubieke meter ruim voldoende om bij fikse hoosbuien het hemelwater snel te bergen en daarna geleidelijk in de bodem te infiltreren. “Hierdoor blijft de waterhuishouding in dit verharde gebied op niveau”, zegt Van ’t Hof.

Recyclebare infiltratiebuffer

Daan Los is technisch adviseur water management bij Lapinus. “De infiltratiebuffer is van steenwol en dat is volledig recyclebaar. Dit was voor alle betrokken partijen een zwaarwegend argument om voor dit systeem te kiezen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een kunststof krattensysteem”, geeft Los aan. Onze totaaloplossing heeft geen geotextiel nodig dat op den duur dicht slibt. Hierdoor blijft ook de bodem van de buffer beschikbaar om water in de bodem te infiltreren. Los legt uit dat dit systeem uit modules bestaat, waardoor het makkelijk op locatie is te installeren, aan te passen en te verwerken. “Dit Rockflowsysteem heeft een hoge doorlatendheid en hoge opnamesnelheid, het kan 95% van zijn eigen volume aan water absorberen.” Het systeem is praktisch onderhoudsvrij. “Je graaft het in en je hebt er vervolgens geen omkijken meer naar”, voegt Los toe. 

Extreme droogte en hoosbuien

Manita Koop is dagelijks bestuurder bij het Hoogheemraadschap Delfland in Delft. Ze heeft onder meer waterkwantiteit en klimaatadaptatie in haar portefeuille. Ze legt uit dat waterschappen zich al eeuwen met het klimaat bezighouden. “De afgelopen decennia kampt Nederland met periodes van extreme droogte en hevige hoosbuien”, legt Koop uit. Verharde oppervlaktes van gebouwen en kassen, zoals in het Westland, vragen om extra inspanningen om het water langer vast te houden in het gebied. “Schoon hemelwater van de hoosbuien verdwijnt praktisch volledig in het riool. Het is beter om het langer vast te houden om de droge periodes op te vangen. Dat is gezonder voor de mens, de natuur en voor de bodem. Door water te bufferen en te infiltreren raakt het rioolsysteem niet overbelast”, zegt Koop.

Lees ook:

In het kader van programma Klimaatkrachtig Delfland is het Hoogheemraadschap van Delfland één van de financiers van de herinrichting van het schoolplein. “We zijn bij dit project betrokken vanwege de nieuwe maatregelen om hevige regenval op te vangen, te bufferen en in de bodem te infiltreren. Met dit mooie systeem van Lapinus lukt het dus om water langer vast te houden in een verstedelijkt gebied”, aldus Koop.