Tijdens de afgelopen Dutch Design Week (DDW) zat ik met Kristina Knauf (MVRDV), Jos Lichtenberg (oud-hoogleraar Building Technology TU/e), Jos de Krieger (Superuse Studios) en Erik Koremans (New Horizon) in de jury van Campina Circulair Ontwerpfestijn DDW 2018. Een interessant gegeven. Vooral om de aard van de ideeën die wij moesten beoordelen.
Wat was er aan de hand? De komende jaren wordt het Campina-terrein door BPD bouwfonds property development getransformeerd tot een nieuw stedelijk gebied in Eindhoven. BPD gaat met architecten, ontwerpers en New Horizon de uitdaging aan om met de op het terrein aanwezige materialen aan de slag te gaan. Welke producten, objecten of zelfs gebouwen kan je daarmee maken?
Zes ontwerpteams
Met die vraag gingen zeven ontwerpteams aan de slag. Hun interventies moesten ze maken op basis van het urban mining principe. In mijn optiek een inventief ontwerpuitgangspunt waarmee de bouwsector grote stappen kan zetten richting circulair bouwen, denken en ontwerpen. Kan zetten! Onze samenleving – en zeker een traditionele sector als de bouw – is er nog niet op ingericht materialen terug te nemen en opnieuw te gebruiken. Toch werkt New Horizon al aan een landelijke database van materialen en zoekt mogelijkheden ze opnieuw in de markt te zetten.
Haalbare ideeën
Dat het kan, bewezen de deelnemers aan het Ontwerpfestijn. Zij kwamen met even verrassende als haalbare ideeën. Bouwen en ontwerpen met gebruikte materialen kan dus wel degelijk. De knop hoeft enkel om. Dat is lastig, maar is niet onmogelijk en zal op eigen kracht moeten gebeuren. Bouwend Nederland schittert namelijk door afwezigheid als het gaat om circulair denken en doen. Ik kan me althans geen enkel spraakmakend statement herinneren op dit vlak.
Oude reflexen
Het lijkt er op dat de dames en heren belangenbehartigers de draad van voor de crisis weer oppikken en naar zichzelf blijven kijken als een goudvis die rondzwemt in zijn goudvissenkom. Zo’n beest denk dat hij opschiet, maar komt uiteindelijk nergens. Oude reflexen dus en nergens een aanzet tot een broodnodige paradigmaverschuiving.
Maatschappelijke vraagstukken
Maar de sector kan best zonder the old boys uit Zoetermeer en zelf initiatieven ontplooien. Want noblesse oulige: het is echt nodig dat de bouwsector zich op een nieuwe manier gaat verhouden tot de actuele maatschappelijke vraagstukken. De uitgangspunten van Urban mining zullen daarbij tot het ‘nieuwe normaal’ verheven moeten worden. Want een gebouw zal meer dan alleen mooi of energiezuinig moeten zijn. Wat er neergezet gaat worden komende jaren zal ook substantieel moeten bijdragen aan de sociaal-maatschappelijke kwaliteit van de gebouwde omgeving. Het is onontkoombaar. De bouw moet hoe dan ook circulair gaan denken en doen.
Peter de Winter
De bouwwereld heeft zo’n best gelobbyd bij de regering om hun winsten veilig te stellen. De hele wetgeving wordt voor hen op de kop gezet daartoe.
Inderdaad zouden ze mee moeten ontwikkelen met het “nieuwe bouwen”.
Maar ik vrees dat zij momenteel door hun werkdruk (die ook weer mede door hen is ontstaan vanwege de weg die zij hebben gekozen om door de crisis heen te komen) daar geen oog voor hebben.
Sterker nog: de regering gelooft dat de Wet Kwaliteitsborging is uit te voeren, ondanks dat gebleken is dat de bouwwereld daar niet op inspeelt, daar niet op in kan spelen ook.
Die materie moet momenteel tot een goed einde worden gebracht door de bouwwereld.
Omdat gebleken is dat zij daar niet aan kunnen voldoen maar de regering hun daar nu min of meer wel toe gaat verplichten, hebben zij hun handen vol aan deze zaak.
Het zal moeilijk worden voor bouwend Nederland om circulair te gaan denken.