De TU Delft, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en TNO werken samen om de kennis over behoud en restauratie van monumenten te stroomlijnen. Dankzij MonumentenKennis dringt kennis over ‘jonge’ monumenten beter door tot de praktijk. Het Ministerie van OCW ondersteunt het initiatief met een subsidie van 550.000 euro.
Technisch onbegrip
Nederland besteedt jaarlijks miljoenen aan onderhoud en restauratie van zijn monumentenbestand, maar daarbij gaat het soms mis door technisch onbegrip. ‘Dat is zonde, want door bundeling van bestaande en nieuwe kennis is dat te voorkomen. We hebben daarom bestaande netwerken aan elkaar geklonken’, zegt Marjan Hammersma, directeur-generaal Cultuur en Media van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW). Hoofddoelstelling van de samenwerking MonumentenKennis is het beschikbaar maken van nieuwe en bestaande kennis over bouwmaterialen in monumenten. Het samenwerkingsverband is aangegaan voor de periode 2015-2018.
Natuursteen
Dit jaar komt een speciale natuursteendatabase beschikbaar. Daarop kunnen onderzoekers, restauratiearchitecten en aannemers de referentiecollecties van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de faculteit Bouwkunde van de TU Delft raadplegen. De website fungeert tevens als hulpmiddel bij het bepalen van geschikte restauratiemethodes en het maken van een inschatting van de restlevensduur van aanwezig natuursteen. De website krijgt een laagdrempelig karakter, iedereen die werkt met monumenten moet er wat aan hebben.
Tufsteen
In het kader van de samenwerking doet TNO dit jaar ook experimenteel onderzoek naar degradatie van tufsteen. Laboratoriumproeven moeten uitwijzen waarom sommige monumentale tufsteendelen wel en andere niet aangetast raken. ‘Als je het probleem kunt doorgronden, kun je verkeerde keuzes voorkomen en kun je miljoenen besparen’, stelt Rob van Hees, TNO-onderzoeker en hoogleraar Conserveringstechnieken van Gebouwen aan de TU Delft. Het scheelt nogal of monumentaal tufsteen compleet moet worden vervangen of dat aantasting gericht kan worden aangepakt. Ook aanpak van veel voorkomende zoutschades zal minder vaak misgaan als de beschikbare kennis effectiever wordt verspreid.
Eigentijdse bouwmaterialen
In de jaren na 2015 ligt de nadruk op eigentijdse bouwmaterialen, gebruikt in moderne monumenten uit de periode na 1850. Daarbij gaat het om de oorspronkelijke materialen en in het verleden gebruikte conservatiematerialen (steenreparatiemortels en materialen voor oppervlaktebehandelingen). De ‘schadeatlas’ die het kenniscentrum MonumentenKennis ontwikkelt, geeft een beeld van gebruik, verwerking en aantasting en doet suggesties voor conservering of vervanging.
Behalve via een database vindt kennisverspreiding plaats door middel van een symposium. Het jaarlijkse Instandhoudingssymposium van de RCE staat dit jaar geheel in het teken van MonumentenKennis. Die vindt plaats op 9 december 2015. Het is de bedoeling dat het kenniscentrum na afloop van de subsidieperiode op eigen benen kan staan. MonumentenKennis zal daarvoor steun zoeken bij marktpartijen.
