Eco Huus houdt energie over

Het Eco Huus in Huissen van em. prof. ir. Frans van Herwijnen is meer dan energieneutraal en heeft genoeg elektriciteit over voor het  opladen van een elektrische auto. Bij het ontwerp is hoog ingezet op  duurzaamheid en gezondheid. Van Herwijnen stopte er uiteraard ook  enkele constructieve bijzonderheden in.

Toen em. prof. ir. Frans van Herwijnen – oud-directeur van ABT – zijn eigen huis wilde gaan bouwen, was het dak leidend in het  ontwerp: een dak op het zuiden met een helling van 35°, volvlaks  gedekt met 36 PV-panelen, zonder extra waterkerende  laag daaronder. Het werden all black panelen van 270 wattpiek  met individuele optimizers. De opbrengst per jaar is berekend  op 9800 kWh. Twaalf panelen zijn voor huishoudelijk gebruik,  twaalf voor de luchtwater-warmtepomp en twaalf voor het opladen  van een toekomstige elektrische auto. De panelen zijn  door 100% Zonnig gelegd in het nieuwe Robisol-systeem, met  schroeflijsten en klemlijsten op de verticale naden. De horizontale  naden zijn gedicht met EPDM-band. Daardoor is het PVsysteem  zelf waterkerend. Zetstukken rondom maken het dak af.  Samen met architect Peter Brouwer koos Van Herwijnen voor  een strakke en symmetrische dakvorm. Het dak op het noorden  is gelijk aan dat op het zuiden. Door de achtergevel (zuid) echter  verder naar binnen te positioneren, ontstaat aan deze zijde een groot dakoverstek, wat gunstig is voor het beperken van de zoninstraling in de zomer. Op de verdieping kunnen als aanvulling in de zomer houten louvres worden opgehangen tegen de onderste meter van het glas.

Gevuld met cellulose

Het dak bestaat uit een pakket van 400 mm dik. Dit is een dakdoos met I-joist liggers erin, h.o.h. 610 mm. Aan de buitenzijde is een dampopen folie toegepast. De binnenbeplating is een OSB/3, die tevens werkt als luchtdichte laag. De langsnaden zijn afgetapet; de kopnaden zijn voorzien van veer en groef en daarmee luchtdicht. De dakdozen zijn in het werk volgeblazen met cellulosevlokken. De aannemer heeft ervoor gekozen om de dakdozen in de lengte te compartimenteren om te voorkomen dat de cellulosevlokken door hun eigen gewicht naar beneden zouden zakken. Volgens de leverancier was dit niet echt nodig. De dikte van het dakpakket is aan de buitenzijde van de woning niet afleesbaar. Hier verjongt het dak tot een klein overstek rondom, waarin een zinken goot is gelegd. Die doorgaande  zinken goot is ook doorgezet op de kopgevels en over de nok.  Het boeiboord rondom de goot is overal even hoog, zodat een  strak uiterlijk ontstaat.

Houtvezelisolatie

De woning is opgetrokken in houtskeletbouw. Door prefabricage was voor het plaatsen van het skelet slechts één week nodig. De constructie is dermate licht dat de fundering door windbelasting zelfs op trek kan worden belast. Die fundering bestaat overigens uit schroefmortelpalen, vanwege de archeologische ondergrond op deze locatie. Een raster van betonnen balken spreidt de belastingen uit de bovenbouw over de palen. Op dit raster ligt een PS-isolatievloer met druklaag. Om de isolatiewaarde te verhogen ligt hier overheen nog eens 100 mm houtvezelplaat (Homatherm HDP Q11), met tot slot een 70 mm gewapende cementdekvloer met vloerverwarming. De houtskeletbouwwanden hebben houten stijlen van 38 x 184 mm, h.o.h. 610 mm. De ruimte daartussen is gevuld met houtvezelplaat. Aan de buitenzijde zijn nog eens twee platen houtvezelisolatie aangebracht van elk 60 mm dik, met verspringende naden met veer en groef. Een 15 mm dikke OSB/3-plaat aan de binnenzijde zorgt voor de schijfwerking van de wand en voor de luchtdichting. De naden van deze beplating zijn wel afgetapet. Gekozen is voor een dampopen opbouw, zonder dampremmende folie. Voor de beplating langs is een 40 mm dikke Installplaat van eveneens houtvezel geplaatst, waarin de elektraleidingen zijn aangebracht. Hierop is leemstuc aangebracht.

Finti met triple glas

De kozijnen – met triple glas – zijn in het werk geplaatst, maar waren af fabriek wel al voorzien van verlijmde multiplex kaders rondom. Deze kaders sluiten strak aan op de OSB-beplating in de wanden, waarna deze aansluiting is afgetapet. Over het multiplex worden vanaf de binnenzijde bamboe dagkanten aangebracht. De kozijnen zijn overigens uitgevoerd in Finti: thermisch verduurzaamd gevingerlast grenen. Door het thermisch verduurzamen heeft dit een grote vormstabiliteit, geringe vochtopname en een hoge isolatiewaarde. Finti voldoet daardoor aan de eisen voor een passiefhuis, zonder een extra koudebrugonderbreking in het hout. Ook wordt het 12 jaar gegarandeerd met een laksysteem van Sikkens. Tot nu toe gold dat voor een toepassing met dekkende lak; het Eco Huus is het eerste project waarin die garantie werd afgegeven voor een toepassing met transparante lak. Accoya-hout was overigens de eerste keus, maar viel af omdat alleen een dekkende afwerking gegarandeerd werd. Het Eco Huus is gebouwd volgens de platformmethode, waarbij de vloeren op de wanden zijn opgelegd. Om daarbij de luchtdichte laag niet te doorbreken, is een dampremmende folie aangebracht om de vloerrand heen. Deze is zo ver doorgezet dat deze aansluit op de OSB-beplating aan de binnenzijde van zowel de boven- als de onderliggende wand.

Vloer met vide

De verdiepingsvloer is eveneens uitgevoerd in hout, met 18 mm OSB/2-beplating. De balken zijn niet alleen op sterkte maar vooral op stijfheid gedimensioneerd. Vanwege geluidsisolatie is op het OSB een Fermacell estrichvloer gelegd en zijn de gipsplaten van het plafond bevestigd met veerregels. Tussen de balken is 50 mm isovlas aangebracht om het effect van een klankkast te voorkomen. Een deel van het plafond is geperforeerd uitgevoerd. Dit met het oog op extra geluidsabsorptie in de keuken; het geperforeerde deel is zo geplaatst dat het de ruimtelijke lengtewerking benadrukt. In de vloer is een vide opgenomen. Door rondom de vide staalprofielen te gebruiken, kon de draagconstructie binnen de hoogte van het vloerpakket blijven. De vloer is daardoor eventueel later nog dicht te leggen. De staalprofielen worden gedragen door stalen kolommen. Eén daarvan blijft in het zicht en heeft Van Herwijnen vanuit zijn vak als constructeur voorzien van een sierlijke kop. In de vide staan stalen trappen en een loopbrug als oversteek. De trappen en loopbrug zijn uitgevoerd met UNP-staal met bamboe treden.

Zerobricks

Aan de buitenzijde van de woning was volgens het Beeldkwaliteitsplan van de gemeente grotendeels metselwerk voorgeschreven. Van Herwijnen wilde echter geen traditioneel metselwerk en koos voor Zerobricks van Vandersanden. Deze steen heeft aan de onderzijde een uitsparing waarin de mortel komt. Aan de buitenzijde sluiten de stenen daardoor vrijwel naadloos op elkaar aan, met slechts een kleine lintvoeg en een open stootvoeg. Voegen is dus niet nodig. De Zerobricks worden aangevuld met Plato-hout. De materiaalkeuzes zijn ingegeven door duurzaamheid, waaronder het onderhoudsvrije aspect en  het bij voorkeur verkrijgbaar zijn van materialen binnen een  afstand van 50 kilometer van de bouwplaats.

Geringe warmtevraag

De woning wordt verwarmd met vloerverwarming aangesloten op een luchtwater-warmtepomp. De buitenunit daarvan staat op het dak van de berging, achter een blok heatpipes. Deze heatpipes worden gebruikt voor de opwekking van warm tapwater en zorgen voor een beter rendement van de warmtepomp. De woning is voorzien van zomernachtventilatie middels een gecertificeerd inbraakwerend verdiepingshoog rooster in de achtergevel, dat aan de binnenzijde voorzien is van een te openen geïsoleerd paneel. De woning heeft balansventilatie met warmteterugwinning. “Met een systeem met natuurlijke toevoer zou de jaarlijkse warmtevraag uitkomen op 45 kW/m2. Door balansventilatie zakte dat tot 18 kW/m2 per jaar. Daarmee zitten we net boven de 15 kW/m2 die voor een gecertificeerd passiefhuis vereist is. Dat komt door onze ontwerpkeuzes. De uitbouw van de woonkamer is ongunstig voor de verhouding gevel/vloeroppervlak. En ik wilde een groot raam op het noorden in mijn werkkamer”, vertelt Van Herwijnen. Bij de blowerdoortest bleek de kierdichtheid van het Eco Huus twee keer beter te zijn dan voor passiefhuizen wordt vereist: qv;10 = 0,070 dm3/s.m2 < 0,150 (klasse 3 – uitstekend).

Constructieve bijzonderheden

Een mooi constructief onderdeel van de woning is de luifel aan de achterzijde. Basis hiervan is een ronde stalen buis, die in plattegrond de woning volgt en dus een S-vorm heeft. De buis is opgehangen aan twee betonnen wanden, die in het verlengde van de kopgevels van de woning staan. In het midden is een kolom – met sierlijke vorm – geplaatst als extra steunpunt. Aan deze luifel zijn bevestigingspunten h.o.h. 600 mm gelast waaraan uitkragende schenkels van dubbele multiplexplaten zijn bevestigd. Deze schenkels dragen het luifeldak. In principe zijn ze in evenwicht, maar langs de achtergevel is een extra lat aangebracht om verder doorzakken dan 5 mm te voorkomen. Ook de draagconstructie van de carport is sierlijk vormgegeven, met een houten gelamineerde ligger aan de voorzijde en de zijkant, Deze ligger loopt door over een deel van de voorgevel. Onder de gelamineerde houten constructie staan twee kolommen, maar die zijn bewust niet helemaal aan de voorzijde geplaatst, maar verder naar achteren. En uiteraard zijn ook deze vormgegeven als sierlijke elementen.