Nederlanders worden steeds ouder en moeten langer zelfstandig blijven wonen. Hierdoor lopen mensen met fysieke en/of mentale beperkingen een grotere kans om slachtoffer te worden bij brand. Het gebruik van liften in woongebouwen bij brand kan mogelijk levens redden, maar in veel gevallen is het gebruik van liften dan niet toegestaan. Liftinstituut pleit voor verandering.
Vraag Nederlanders wanneer ze de lift niet mogen gebruiken, en 84% antwoordt “bij brand”, aldus onderzoeksbureau Motivaction. Het motto ‘Bij brand geen lift’ huist blijkbaar in de hoofden van velen. Maar kun je daaraan blijven vasthouden wanneer nu al 19% van alle 65-plussers moeite heeft met traplopen? Is het niet tijd om de lift deel uit te laten maken van de evacuatieplannen?
Onvoldoende rekening met brandveiligheid
Liftinstituut-directeur John van Vliet: “Recent brandweeronderzoek door het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) wijst uit dat 50% van de mensen die omkomen bij brand, ouder is dan 60 jaar. We zijn benieuwd hoe dit getal zich ontwikkelt nu ouderen langer zelfstandig moeten blijven wonen. De overheid heeft de zorg daar weliswaar op aangepast, alleen is er onvoldoende rekening gehouden met brandveiligheidsaspecten.”
Waarom geen lift bij brand?
Wanneer er brand in een gebouw uitbreekt kan vuur, rook, maar ook water de goede werking van de lift bedreigen. Zeker als de brandwerende scheidingen niet, of onvoldoende in een gebouw aanwezig zijn. Daarnaast kan op installatietechnisch gebied het een en ander misgaan. Zo kan de stroom in het gebouw uitvallen, of kan er een liftstoring optreden, met opsluitgevaar als gevolg. Ook kunnen niet goed werkende deuren of het uitvallen van de verlichting door brand de toegankelijkheid van de lift belemmeren.
Onderzoek BZK
Volgens van Vliet moeten we op zoek naar mogelijkheden om reguliere liften veilig in te zetten voor evacuatie bij brand. Op aandringen van de brandweer en Liftinstituut, en na Kamervragen over dit onderwerp, heeft minister Ollongren van BZK hier onderzoek naar laten doen. De uitkomsten van dit onderzoek zijn gepresenteerd tijdens het congres ‘Liftgebruik bij Brand’. De hoofdconclusie is dat het in sommige bestaande situaties realiseerbaar is om bij brand veilig en verantwoord de lift voor evacuatie te gebruiken. Daarvoor kunnen dan wel bouwtechnische en installatietechnische aanpassingen noodzakelijk zijn. Van Vliet: “Als Liftinstituut plaatsen we daarbij wel de kanttekening dat er per situatie een plan van aanpak nodig is op basis van een risicoanalyse. Een standaardoplossing bestaat niet.”
Bouwkundige maatregelen
Volgens het onderzoeksrapport is veilig gebruik van de lift bij brand alleen mogelijk als deze zich bevind in een brandwerend en rookwerend afgesloten kern. Dat betekent dat de brand- en rookscheiding tussen de woningen en de aansluitende verkeersruimte en de scheiding tussen de verkeersruimte en het trappenhuis (voorpoortaal) waar de lift zich bevindt (indien van toepassing) in orde moet zijn. Als er een directe verbinding is tussen de verkeersruimte en de lift (bv. bij portiekwoningen) kan een brandwerende en zelfsluitende voordeur een goede randvoorwaarde zijn. Dergelijke deuren zijn voor portiekwoningen na 2014 verplicht. Ook moet de stroomvoorziening van de lift brandwerend afgescheiden zijn.
Op installatiegebied zijn ook verschillende maatregelen nodig. Zo moet bijvoorbeeld de installatie zo worden aangepast dat de lift niet automatisch bij brandmelding naar de begane grond wordt gestuurd en moeten hulpdiensten de mogelijkheid krijgen om de lift te bedienen in geval van brand.
Ondoenlijk
Liftinstituut realiseert zich dat het financieel en organisatorisch ondoenlijk is voor gebouweigenaren om alle liften in de woongebouwen in één klap geschikt te maken voor gebruik bij evacuatie. “Het zou een goede start zijn, wanneer er bij nieuwbouw en renovatie wordt gekeken naar de mogelijkheden om nieuwe of gemoderniseerde liften onderdeel te laten zijn van het evacuatieplan.”
Overtuigingskracht
Volgens Van Vliet is alleen het ontwerpen en aanpassen van gebouwen en liften niet voldoende om het liftgebruik voor evacuatie mogelijk te maken. Daartoe leeft het devies ‘Bij brand geen lift’ nog te veel: “Bewoners moeten een lift ook echt willen en durven gebruiken bij brand. Uit Motivaction-onderzoek blijkt dat nu slechts 45% van de Nederlanders bereid is onder begeleiding bij brand in de lift te stappen. 33% van de Nederlanders die fysiek niet in staat zijn om de trap te nemen, wil geen gebruik maken van de lift bij brand. Ook niet als dat veilig kan. Wat dat betreft zal er nog veel overtuigingskracht nodig zijn.”
Naast het Motivaction-onderzoek onder het Nederlands publiek en het ministerieel onderzoek zijn tijdens het congres nog twee onderzoeken gepresenteerd: Liftinstituut vroeg gebouweigenaren naar hun evacuatie-inspanningen en mening, ANBO ondervroeg senioren over het belang van brandveiligheid en de mate waarin ze zelf kunnen vluchten.
Meer informatie is te vinden op www.liftgebruikbijbrand.nl.
