Circulair bouwen vereist samenwerking tussen verschillende bedrijven. De fabrikant die de circulaire producten maakt, de inzamelaar en de verwerker zijn op elkaar aangewezen. Gyproc Nederland, GP Groot en New West Gypsum Recycling vonden elkaar in een bijzonder partnership.
Een gipskartonplaat met een flink percentage gerecycled gipsmateriaal ontwikkelen en in de markt zetten, is een uitdaging. Technisch is het behoorlijk lastig om tot een stabiele grondstof te komen voor een gipsplaat met dezelfde eigenschappen als een reguliere gipsplaat. Maar daarnaast speelt ook een soort kip en ei verhaal. De fabrikant kan niet zonder de inzamelaar en de verwerker van bouwafval. Anderzijds heeft gescheiden inzamelen geen nut als er geen verwerker en/of fabrikant is. En wat als de vraag naar zo’n product groeit? Is er dan voldoende te recyclen grondstof beschikbaar?
Inmiddels is de gipsplaat met minimaal 30% gerecycled gipsmateriaal een feit. Gyproc Nederland zet deze in de markt als Gyproc Regips A. Daar ging een heel ontwikkeltraject aan vooraf, in samenwerking met New West Gypsum Recycling en recyclaar GP Groot.
Grondstof uit elke afvalstroom
GP Groot uit Alkmaar is ongeveer acht jaar geleden gestart met de inzet op circulariteit, vertelt Ronald Balvers, directeur GP Groot Recycling. “Hoe ga je van afval naar grondstoffen toe? Voor elke afvalstroom zoeken we een toepassing. We zijn bezig om daarin een hele productlijn op te zetten, met onder meer eigen tegels spaanplaat en dergelijke. Voor de afvalstroom gips hebben we Gyproc Nederland benaderd. Via hen kwamen we in contact met New West Gypsum Recycling.”
New West Gypsum Recycling bestaat al 38 jaar, lang voordat termen als duurzaamheid en circulariteit hun intrede deden. Het is opgericht in Vancouver Canada vanuit een afvalinzamelingsbedrijf. New West is inmiddels 18 jaar actief in Europa, vertelt managing director Maarten Hendriks. Het heeft onder meer een vestiging in Kallo België, op het fabrieksterrein van Gyproc. “Daar wordt duidelijk wat echt circulair is. Een container van GP Groot is in principe vier uur later een nieuwe gipsplaat”, zegt Hendriks. New West recyclet nu ongeveer 300.000 ton gipsplaat per jaar in Europa, waarbij het gips voor 100% hergebruikt wordt in nieuwe gipsplaten.
Onderlinge afstand
Bijzonder is de samenwerking tussen New West en GP Groot met name door de fysieke afstand tussen de twee bedrijven. “Veel bedrijven op grotere afstand willen wel met ons samenwerken, maar dan maar voor een klein deel van hun afvalstromen en vooral om daar publiciteit mee te kunnen scoren. Aan zulke greenwashing doen we niet mee!’, zegt Hendriks resoluut.
Waar New West wel graag aan mee doet is laten zien hoe het werkt. “We zijn er op ingericht om ons proces aan mensen te laten zien. Hoog bezoek van ministers en dergelijke is leuk, maar liever nog laten we het zien aan mensen die met hun handen in het afval werken. Als die snappen hoe belangrijk zuiver afval is, komt dat de kwaliteit ten goede.”
Gescheiden inzamelen
Daar zit dus ook de uitdaging voor GP Groot. Balvers: “Wij willen onze klanten betrekken bij de verduurzaming. Klanten vragen steeds vaker om circulariteit en wij willen dat faciliteren. Gescheiden inzamelen is voordeliger en het is circulair. Maar gips is niet de meest gemakkelijke afvalstroom om te scheiden. Veel gipssloopafval komt van kleinere projecten en van binnenstedelijke projecten. Daar zitten ze niet te wachten op een extra afvalcontainer. Wij proberen dat te faciliteren met slimme inzamelmethoden, zoals bijvoorbeeld met big bags, en zo de klant te overtuigen om toch mee te gaan. Als het eenmaal in de container voor bouw- en sloopafval zit, kunnen we het er slechts met heel veel moeite weer uithalen.”
Tijd vooruit
In veel gipsplaten van Gyproc Nederland zit dus al een percentage gerecycled gipsmateriaal. Maar de uitdaging die Gyproc Nederland aanging, lag een stuk hoger: een gipsplaat met minimaal 30% gerecycled gipsmateriaal. Mark van Houten, commercieel directeur van Gyproc Nederland: “Met die recycling waren we onze tijd dus al ver vooruit. Maar dat zie je veel gebeuren. Eerst is er een groep voortrekkers die er behoorlijk aan moet sjorren en sleuren. Daarna gaan meer mensen het omarmen. En nu, zo veel jaren later, vraagt de markt om duurzaamheid en circulariteit.”
En dus werd het voor Gyproc Nederland tijd om een volgende stap te zetten. “Het percentage recyclaat fluctueerde per product. Daarmee deden we het al beter dan anderen. Maar we willen de daad bij het woord blijven voegen. In Gyproc Regips A zit gegarandeerd 30% gerecycled gipsmateriaal”, zegt Van Houten.
Verdergaande ambities
Van Houten speekt daarbij de wens uit dat de vraag het aanbod gaat overtreffen. “We zouden graag zo veel klanten binnen willen halen dat Maarten en Ronald niet weten hoe ze aan zo veel gerecyclede grondstof moeten komen.” Dat is overigens wat New West betreft nog lang niet het geval. Maarten Hendriks: “We hebben nog meer dan voldoende capaciteit en kunnen nog wel verdubbelen.”
Ambities heeft Van Houten overigens niet alleen in verkoopaantallen, maar ook in toenemende circulariteit. “We willen nu naar meer dan 60% gerecycled gipsmateriaal. En liefst eigenlijk naar rechtstreeks hergebruik van een gipsplaat. Maar zo ver zijn we met elkaar nog lang niet. Het gaat nog wel even duren voordat de markt daar aan toe is.” En zet Gyproc Nederland zichzelf daarmee niet buiten spel? “Je moet altijd kijken wat je relevantie is en niet altijd hetzelfde blijven doen. Een bedrijf moet in staat zijn
de lat verder te leggen”, zegt Van Houten. Ronald Balvers beaamt dat. “Je moet je eigen positie ter discussie durven stellen. Alleen dan kom je tot vernieuwingen.”
Storttarieven en downcycling
Met de gipsplaat met minimaal 30% gerecycled gispmateriaal zet Gyproc Nederland een uniek product in de markt, dat wereldwijd een primeur is. Het doet dat omdat innovatie en duurzaamheid in de genen van heb bedrijf zit, net als bij de samenwerkende partners. Niettemin is het lastig omdat ze moeten concurreren met storttarieven en sinds kort ook met gebruik in landbouw als meststof. “Dat is laagwaardig hergebruik, waarbij grondstoffen definitief verloren gaan. Dat zou niet moeten mogen’, zo vinden de heren. Dat geldt ook voor de vele vormen van downcyclen, door bijvoorbeeld gips te verwerken in menggranulaat voor wegfunderingen. Daar ligt dus nog een belangrijke rol voor de Nederlandse overheid.
Bittere noodzaak
Echt circulair is een gesloten kringloop waarbij grondstoffen volledig behouden blijven, zoals nu met Gyproc Regips A gerealiseerd wordt. En dat is een bittere noodzaak, zegt Ronald Balvers. “Europa heeft weinig grondstoffen en is sterk afhankelijk van import. Dat gaat problemen geven voor de toekomst. Als we niet zuinig zijn op onze grondstoffen, zijn we echt de klos.”
