TOjuli: Zo voorkom je oververhitting in woningen

Iedereen herinnert zich de zomer van 2019 met maxima boven de 40 graden, maar ook deze zomer was het weer flink warm. Door een grens te stellen aan de kans op temperatuuroverschrijding wil de overheid bevorderen dat woningen ook in de zomer comfortabel zijn. Deze kans wordt uitgedrukt met het indicatiegetal TO_juli. Cees Leenaerts (W/E Adviseurs) licht toe wat dit getal betekent en hoe je kunt zorgen dat TO_juli niet hoger is dan 1,0. (opm: de grenswaarde is inmiddels versoepeld naar 1,2)

De kans op temperatuuroverschrijding kun je bepalen met een dynamische berekening. Daarvoor bestaat simulatiesoftware. Je voert alle gegevens van de woning in en het programma berekent hoe de temperatuur in verschillende ruimtes verloopt. Dat vergelijk je met een norm. Vervolgens is het een kwestie van tellen hoeveel uur per jaar deze norm wordt overschreden. Een grote overschrijding telt zwaarder dan een kleine, waarmee de som het gewogen aantal uren temperatuuroverschrijding is. Volgens de bouwregelgeving mag het aantal GTO-uren niet groter zijn dan 450.

Meer weten over de principes van BENG? Volg dan de cursus BENG in de praktijk van de Online Bouw Academie.

Eenvoudige indicator

Leenaerts: “Zo’n berekening is veel werk. Dat wil je niet voor iedere woning in een project doen. De TO_juli is een eenvoudige indicator die gekoppeld is aan BENG. Wij hebben laten zien dat er een goede correlatie is tussen GTO-uren en TO_juli.” Het blijkt dat 450 GTO-uren grosso modo overeenkomt met een TO_juli van 1,0. Daarom is dat als grenswaarde gesteld. Leenaerts: “Als een woning niet aan TO_juli voldoet, mag je nog steeds een GTO-berekening maken. Dan moet daaruit blijken dat het aantal GTO-uren niet meer is dan 450. Maar in de praktijk zou ik dat alleen doen als de TO_juli maar nèt boven de 1,0 zit. Is TO_juli groter dan 1,5, dan zal ook de GTO-berekening te hoog uitkomen.”

Bekijk hier de presentatie van Cees Leenarts tijdens het ThuisCongres ‘BENG! Zo doe je dat’

Bodemwarmtepomp

De TO_juli-berekening is gekoppeld aan BENG. Met UNIEC 3 – de rekensoftware voor BENG – worden alle indicatoren op basis van dezelfde invoer berekend. Als een woning actieve koeling heeft, wordt TO_juli op nul gesteld. Dan is de kans op temperatuuroverschrijding automatisch beperkt en is een aparte berekening niet nodig. Wat is actieve koeling? Dat kan een koelapparaat zijn zoals een airco (let op BENG 2), maar ook een bodemwarmtepomp (ook al spreekt men dan meestal van passieve koeling). Heeft een woning geen actieve koeling, dan moet bij de vergunningaanvraag een TO_juli-berekening worden ingeleverd.

Bekijk hier het webinar over koeling met ventilatielucht:

Invloedsfactoren

Wat heeft nu invloed op de TO_juli? De belangrijkste maatregelen liggen besloten in het basisontwerp van de woning. Vooral de bouwmassa, de woningoriëntatie en de grootte van ramen zijn bepalend. Zo kan met een verdubbeling van het raamoppervlak het aantal GTO-uren tien keer zo groot worden. De oriëntatie van de woning kan wel drie keer zoveel GTO-uren opleveren.

Lees ook:

Zonwering en zomernachtventilatie

Na het basisontwerp zijn zonwering en zomernachtventilatie de grootste TO_juli-remmers. Leenaerts: “Zonwering is buitengewoon effectief. Maar ook met zonwerend glas kun je aan de eisen voldoen, al is het daarbij belangrijk te beseffen dat zonwerend glas ook de warmtewinst in de winter beperkt. Dat is ongunstig in de BENG-berekening.”

Ook zomernachtventilatie heeft een grote invloed. Ramen kunnen echter niet altijd open vanwege inbraakrisico, regen en insecten. Daarom zijn er systemen bedacht met luiken. Leenaerts: “Je kunt deze voorzien van een regeling waarmee ze automatisch openen als het buiten koeler is dan binnen. Dus niet alleen in de nacht. Dat kan het aantal GTO-uren nog verder beperken, vooral in een woning met houtskeletbouw zie je daarvan een duidelijk effect.” Ook tweezijdige zomernachtventilatie, met een tweede spuivoorziening op zolder, geeft extra resultaat.

En de bewoner?

Bewoners hebben uiteindelijk de meeste invloed op het aantal GTO-uren. Met name de manier waarop bewoners de voorzieningen gebruiken die de woning biedt. Het gebruik van buitenzonwering en spuivoorzieningen maakt het verschil. Datzelfde geldt voor de interne warmtelast door huishoudelijke apparaten. Op dat gebied is er met goede communicatie nog een wereld te winnen. In de regelgeving kan die bewonerscomponent echter niet worden meegenomen.

De grootste TO_juli-remmers        

Tekst: Henk Bouwmeester
Oorspronkelijke artikel is te vinden op www.lente-akkoord.nl