Staatssecretaris Atsma (Infrastructuur en Milieu) wil betere ventilatiesystemen in woningen. Hij gaat afspraken maken met de bouw- en installatiesector over hoe de kwaliteit van ventilatiesystemen kan worden verhoogd. Er zijn nogal wat tekortkomingen in mechanische ventilatiesystemen van recent gebouwde woningen in Nederland. Dit blijkt uit twee onderzoeken die Atsma maandag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Tekortkomingen
Ingenieursbureau BBA Binnenmilieu en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) deden in 2009 en 2010 onderzoek naar het verband tussen de prestaties van mechanische ventilatiesystemen en bewonersklachten. Belangrijkste uitkomst: er zijn veel tekortkomingen in de onderzochte systemen. In een enkel geval was er een zwak verband tussen de geconstateerde gebreken en door bewoners gerapporteerde gezondheid of ervaren kwaliteit van het binnenmilieu.
Tekortkomingen zijn onder meer te weinig luchtverversing, geluidsoverlast, ramen en deuren die niet open kunnen, foutief ontwerp of foutieve installatie, alsook onvoldoende onderhoud. De tekortkomingen ontstaan tijdens alle fasen van het bouwproces.
Open Brief
Aan de NVB, de NEPROM, het Ontwikkelingsbedrijf gemeente Amsterdam, de Aedes en de VEH,
Geachte bouw- en woonorganisaties,
Zoals u ongetwijfeld weet is eind maart 2011 het in opdracht van het ministerie van I&M door adviesbureau BBA en het RIVM uitgevoerde landelijk onderzoek naar mechanische ventilatie in nieuwbouw gepubliceerd en begin april door staatssecretaris Atsma aan de Tweede Kamer gestuurd.
De onderzoeksresultaten liggen in ieders verwachting. Uit allerlei eerder onderzoek was namelijk al gebleken dat het slecht gesteld is met de kwaliteit van ventilatie in Nederlandse woningen.
Dat met name balansventilatie slecht scoort en voor veel klachten zorgt is ook u al jaren bekend.
U heeft de grootschalige plaatsing van dit ventilatiesysteem om deze reden zelfs proberen te voorkomen door in november 2005 de Tweede Kamer hiervoor te waarschuwen middels een brandbrief, waarin u schreef :
“Balansventilatie met wtw is een techniek die nog volop in ontwikkeling is en die nog steeds tot grootschalige klachten en verkeerd gebruik leidt, waardoor gezondheid van de bewoners groot risico loopt”.
U voegde hier aan toe dat “een zorgvuldig ontwerp, een nog zorgvuldiger uitvoering en regelmatig onderhoud essentieel zijn om deze techniek effectief in te zetten voor een laag energiegebruik en een comfortabel binnenmilieu”. En “dat op dit moment alle drie deze punten voor verbetering vatbaar zijn, met alle negatieve effecten van het binnenmilieu en de gezondheid van bewoners van dien”.
Dankzij het recente BBA/RIVM rapport zal duidelijk zijn dat er intussen weinig verbeterd is,
Ondanks de veelheid aan geconstateerde gebreken concludeert het onderzoekbureau BBA dat ze balansventilatie wel een goed systeem vindt. Een merkwaardige conclusie aangezien nog steeds onduidelijk is waarom gebruikers er gezondheidsklachten door kunnen krijgen.
Mogelijk dat deze conclusie bedoeld is als handreiking naar de overheid, die bij elk ventilatieonderzoek waartoe ze opdracht geeft uit wenst te gaan van de premisse dat balansventilatie op de markt gehouden moet worden.
De vraag naar de oorzaken van de ziekmakende effecten van balansventilatie wordt niet publiekelijk gesteld.
Dat is opvallend aangezien in de toonaangevende GGD-rapporten over Vathorst (2007 en 2009) bij herhaling wordt geconstateerd dat fundamenteel onderzoek ontbreekt. Als voorbeeld worden genoemd onderzoek naar chemische processen in filters en naar de effecten van constante turbulentie.
De overheid en de installatiewereld houden stevig vast aan het adagium dat balansventilatie een goed systeem is mits het maar goed ontworpen, geïnstalleerd, onderhouden en gebruikt wordt. Dat er een X-factor aan dit systeem kleeft, wordt niet aan de grote klok gehangen. Het ministerie van I&M. heeft onlangs wel toegegeven dat fundamenteel onderzoek ontbreekt.
Balansventilatie is begin 2006 door de overheid naar voren geschoven als goedkoopste oplossing om aan de EPC norm van 0,8 te kunnen voldoen. Alternatieve, gezondere systemen kwamen niet in beeld, omdat gevreesd werd voor verhoging van huren in de sociale sector en daarmee samenhangend de huursubsidie.
Naar uw waarschuwing is toentertijd niet geluisterd, met op grotere schaal gezondheidsschade en faalkosten als gevolg.
Nu de overheid en de markt er nog steeds niet in zijn geslaagd de randvoorwaarden (onderzoek, wetgeving, toezicht) te scheppen om gebruikers van balansventilatie te vrijwaren van eventuele gezondheidsklachten en aantasting van woongenot, kan afgevraagd worden of het niet tijd wordt om een dergelijk niet-uitontwikkeld product gewoon van de markt te halen en de al geplaatste systemen in zo’n 450.000 woningen bij klachten meteen te vervangen door een onverdacht systeem. Ook met natuurlijke ventilatie valt een EPC van 0,8 te halen.
Het doen van aanpassingen á la Vathorst, waar bewoners afgescheept zijn met een extra setje filters, een reinigingsbeurt van het systeem en het plaatsen van geluiddempers, biedt géén oplossing zolang onduidelijk blijft waar het ‘eindproduct’ aan zou moeten voldoen willen gebruikers er niet ziek van kunnen worden.
Het inzicht is momenteel wel doorgebroken dat een duurzame woning vooral een kwaliteitswoning moet zijn waar bewoners zich prettig voelen. Een riskant ventilatiesysteem waar bewoners op zijn minst hinder van ondervinden en zich zorgen over maken en in het ergste geval ernstige en chronische gezondheidsschade aan kunnen overhouden past niet in dit beeld.
Misschien dat de tijd nu opnieuw rijp is om aan de bel te trekken bij de overheid?
Met vriendelijke groet,
de Landelijke werkgroep balansventilatie