Glasscherm en CDM weren geluid en trilling

Het drielaagse woongebouw De Pelikaan vormt het laatste deel van de woonwijk Het Vogelpark in Heemstede. Het 250 meter lange appartementenblok ligt vlak lang het spoor en herbergt in totaal 60 huur- en 40 koopappartementen, met een gemiddeld woonoppervlakte van 75 vierkante meter.

Mei Architecten en Stedenbouwers maakte het gebouwontwerp en koos aan de straatzijde voor jaren ’30 metselwerk architectuur, die aansluit bij de naburige nieuwe stadsvilla’s. Alle woonkamers liggen aan de straatkant; koken gebeurt aan de galerijzijde nabij het spoortalud. Onder de appartementen bevinden zich een halfverdiepte garage met 62 parkeerplaatsen, bergingen en een fietsenstalling.

Ontkoppeling
Doordat het appartementencomplex De Pelikaan zo dicht langs het spoor kwam te staan, hielden de ontwerpers rekening met laagfrequent contactgeluid en trillingen. SIGHTadviseurs hanteerde een gewogen trillingssnelheid van 0,1 mm/s als bovengrens. Het bureau berekende ook dat er 9dB dient te worden gedempt bij de maatgevende frequentie van 16 Hz.

Vergroten van de afstand tussen het appartementencomplex en de spoorzone met enkele meters, was geen optie omdat hiervoor te veel kostbare bouwgrond nodig zou zijn. Het verzwaren van de funderingsconstructie zou de trillings- en contactgeluidshinder niet voldoende kunnen beperken. Daarom koos de adviseur voor dempende maatregelen in de draagconstructie van het nieuwe appartementengebouw.

Dempers
Tussen de onder- en bovenbouw zijn nu elastomere trillingsdempers (CDM), gemaakt van natuurrubber en kurk, aangebracht. De trillingsdempers staan onder andere op de kelderwanden en op verbrede koppen van de funderingspalen. Het lijkt bijna alsof de betonnen draagconstructie is doorgezaagd en opgetild over de gehele lengte van het gebouw. Dit met uitzondering van de liftkokers: De trillingen bij de drie vaste liftkernen worden ontkoppeld bij de aansluitingen van begane grond- en verdiepingsvloeren, die geïsoleerd op de liftschachten rusten.

Invering
De blokjes CDM meten 60 bij 60 bij 60 millimeter en in enkele gevallen 100 bij 100 bij 100 millimeter, afhankelijk van de belasting van de bovenbouw. Door het gewicht van het gebouw veren de dempers uiteindelijk ongeveer 15 millimeter in. Omdat de dempers gevoelig zijn voor ultraviolet licht moeten deze afgeschermd worden.
Bij de bouw hield de aannemer de onderzijde van de bovenbouw aan als peil; net boven de dempers. Omdat de dempers door het groeiend eigen gewicht van de bovenbouw inzakten, zou het hanteren van een peil vanaf de onderbouw stuiten op ongewenste maatafwijkingen.

Kortsluiting voorkomen
Voor bouwers vergt een dergelijke dempende oplossing een andere manier van denken en handelen. Elke directe koppeling tussen onder- en bovenbouw zorgt voor lokale kortsluiting, die de dempende maatregelen gedeeltelijk tenietdoet. Dat geldt ook voor grondwater: om te voorkomen dat het grondwater de trillingen doorgeeft zijn de trillingsdempers daarom op een tiental centimeter boven het grondwaterpeil aangebracht. Trilling doorlatende bruggen zoals gemorst beton en slingerende troep moest de aannemer tijdig verwijderen. Bij de doorvoer van installatieleidingen komen niet te vermijden kleine geluidslekken voor. Om de gebouwbewegingen te kunnen volgen paste de aannemer flexibele rubberen overgangsstukken toe.

Om te zorgen dat het gebouw zijdelings gestabiliseerd wordt bij hevige windbelasting, zijn op enkele plaatsen in het gebouw koppelankers toegepast. Deze bevestigingen zijn dusdanig uitgevoerd dat de demping gehandhaafd blijft.

Transparant geluidsscherm
De galerijzijde van het appartementengebouw kent een ruim twee meter brede ‘binnenstraat’ met zicht op het spoortalud. De transparante tweede huidfaçade schermt het geluid af voor het langwerpige gebouw én de achterliggende stadsvilla’s. Dit geluidsscherm is 14 meter hoog is en staat ook op CDM-dempers.

De galerij wordt natuurlijk geventileerd met een luchtinlaat op maaiveldniveau. De lucht gaat door roosters in de gevel, via een ‘koekoek’ (box) met geluidabsorberend materiaal. Vervolgens stijgt de lucht op door beloopbare roosters op de eerste en tweede verdiepingsvloer en verdwijnt via de luchtuitlaat bij de dakrand. Door deze bouwtechniek klinkt het niet hol in deze galerij.

Het transparante geluidsscherm met een constructie van stalen kokerprofielen is aan het beton van het appartementenblok bevestigd. Deze staalconstructie draagt op zijn beurt de prefab betonnen verdiepingsvloerelementen en stalen roosters van de galerij.

Om het verticale ritme van de stalen stijlen in het transparante geluiddscherm te benadrukken zijn deze dikker dan de regels en in een witte in plaats van zwarte kleur uitgevoerd. De gelaagde glasplaten kennen een verdiepingshoge groene print in bladerenmotief die in het voorbijgaan voor een wisselend beeld zorgt.